१८२६ सालमा आफ्नै मितछोरा पृथ्वीनारायण शाहको आक्रमणमा भक्तपुरका अन्तिम मल्ल राजा रणजित मल्लले हार बेहोरे । पृथ्वीनारायण भक्तपुरमा ‘राज’ भए । पराजित बैरागी रणजित काशी लागे । तर, आइतबार उनै राजा रणजितको हारको कथा लेख्ने योगेश राजले भने जित हासिल गरे । योगेश राजको ‘रणहार’ले मुलुकको सबैभन्दा प्रतिष्ठित र सर्वाधिक पुरस्कार राशी (रु. ४ लाख)कोे मदन पुरस्कार प्राप्त गर्‍यो । कस्तो थियो २५० वर्षअघिको भक्तपुर आक्रमण ? किन हारे त राजा रणजित ? ‘हिमालखबर’मा २०७५ असारमा छापिएको ‘रणहार’ समीक्षाः

स्वदेश बुझ्न स्नातकलगत्तै अमेरिकाबाट फर्किएकी उनी अहिले तस्वीर मार्फत समाज बुझाउने एक संस्था बनेकी छन्।

केही मिठो बात गर  को यो फरक ‘भर्सन’ सुन्नेलाई नारायणगोपालले नै गाएको हो भन्दा पत्यार लाग्दैन ।

गुल्मीको विकट गाउँ अमरपुरको ठिटो जसै पासपोर्ट बनाउन परराष्ट्र हुँदै शिक्षा मन्त्रालय पुग्छन्, उनले आफू गैरकानूनी भएको पाउँछन् ।

उर्दू जुवानका खातिर आफ्नो ठाउँमा अरुलाई पठाउने खयाली आज रहेनन् । लाग्दैछ– बाँकी नेपालले पनि खयाली गएको ‘ख्याल’ नै गरेन ।

सगरमाथा, छोयू, ल्होत्से लगायतका थुप्रै हिमालको घर खुन्दे–खुम्जुङका गाउँलेमा सरकारले नहेरेको गुनासो छ ।

पुरुषले जति नै लैंगिक दुःख झेल्नु परे पनि त्यो महिलाको भन्दा कमै हुने भएकाले लैंगिक न्याय स्थापनामा पुरुषको दायित्व बढी छ।

नेपाली लोक बान्की टिपेर मन छुने सयौं गीतमा धुन दिएका सर्वाधिक सफल रञ्जित गजमेर आफ्नो सम्मानमा आयोजित कार्यक्रममा सहभागी हुन नेपाल आइपुगेका छन् ।

राजनीतिक स्वार्थले शिथिल नेपाली क्रिकेट खेलाडीको अथक् मिहिनेत र ‘चमत्कार’ को चरण हुँदै विश्व क्रिकेटको मूलबाटोमा आइपुगेको छ।

वास्तवमा शासक फेरिए पनि नयाँदिल्ली फेरिएको छैन–प्रख्यात कवि तथा गीतकार गुलजार भन्छन् । ‘देयर्स नथिङ्ग न्यू इन न्यू दिल्ली’ शीर्षकको कवितामा उनी नयाँदिल्लीमा हरेक पाँच वर्षमा नयाँ सरकार आउने तर पुरानै मुद्दाहरुमा नयाँ योजना बनाउने गरेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, “त्यसले न घाँस काट्न सक्छ न गर्दन ।”

नेपालबाट करीब १६० वर्षअघि बेलायत पुगेको लोपोन्मुख चिरुको जीर्ण चित्रकलालाई भारतीय मूलकी बेलायती चित्रकार पुनिता शर्मा (३१) ले 'नयाँ जीवन' दिइन्।

आठ अध्यायमा बाँडिएको झण्डै ५०० पृष्ठको पुस्तक नेपाली सभ्यता र राष्ट्रियताबाट शुरु हुन्छ।

“हड्सनको ६ वटा भागमध्येको एक भागको यो पुस्तक लण्डनको नेचुरल हिस्ट्री म्युजियमबाट दुई महीनाका लागि बडो मुश्किलले मागेर ल्याएका हौं”, ‘अन सम अफ द वर्डस्’ प्रदर्शनीकी क्युरेटर हेइदे हिन्रिच भन्छिन्, “यो प्रदर्शनीबाट इतिहासलाई वर्तमानसँग जोड्ने प्रयास गरेका छौं ।”

शरीरको स्वरुपलाई लिएर गरिने टिप्पणीविरुद्ध लड्दै आएकी मिस मोटी आफ्नै रचयिता कृपा जोशीसँगै सारा ‘मोटा–मोटी’ का लागि प्रेरणा बनेकी छन् ।

राजनीतिक सन्देश बोकेको चलचित्र 'सेतो सूर्य' ले उठाएका समाजका इन्द्रेणी आयामबारे थप विमर्श आवश्यक छ ।