HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
इतिहास
बलिराजाले पठायो कि बलिहाङले?
बलिराजाले पठायो कि बलिहाङले?
सञ्जोग लाफा मगर
धर्मात्मा राजालाई बचाएकोमा जनताले हर्षोल्लासका साथ घरघर डुलेर खुशी बाँड्न थाले। चेलीहरूको हातबाट भाइटीका, माला लगाएर मासु सेलरोटी खानेकुरा खाएर खुशी साटासाट गरे। देउसी भइलो खेल्दा ‘हामी त्यसै आएको होइन बलिराजाले पठाएको’ भनेर तिहारमा भट्याउने चलन त्यहींबाट चलेको विश्वास गरिन्छ।
को हुन् दक्षिणएशियालीका पूर्वज?
को हुन् दक्षिणएशियालीका पूर्वज?
दक्षिणएशियामा बसोबास गर्ने सबैजसो मानिसमा केही न केही मात्रामा भए पनि पश्चिम यूरेशियाली र पूर्वी एशियालीको मिश्रण छ। यसको अर्थ- लिटल अन्डामान टापु बाहेक भारतीय उपमहाद्वीपवासी कुनै पनि समुदायले आफूलाई आनुवंशिक रूपमा शुद्ध भएको दाबी गर्न सक्दैन।
पृथ्वीनारायणले लिम्बूहरूलाई दिएका लालमोहर
पृथ्वीनारायणले लिम्बूहरूलाई दिएका लालमोहर
पृथ्वीनारायण शाहले पूर्वका लिम्बूहरूको नाममा १८३१ सालमा जारी गरेका अधिकांश लालमोहरका सक्कल भेटिएका छैनन्, भेटिएका कागजात पनि नक्कल उतार गर्दा व्यहोरा फरक फरक देखिन्छन्।
काठमाडौंको ढुङ्गे युगको धरातलीय जाति नाग
काठमाडौंको ढुङ्गे युगको धरातलीय जाति नाग नेपाल-खाल्डोमा गोपालको ठीक अगाडि नागको वर्चस्व वा उपस्थिति मान्ने हो भने नाग जाति यहाँ तीन हजार वर्षअघि थियो भन्न सकिन्छ।
को हुन् रोहानी?
को हुन् रोहानी? म्याग्दीमा पाइने १८ थरमा मात्र सीमित छैन पुन मगरको विस्तार। नजिकै बाग्लुङमा सामी/साई, दगाई, भलाई र खामे जस्ता थर प्रचलनमा छन्। नेपाल मगर संघ केन्द्रीय समितिले भर्खरै पुन मगरका १९६ वटा थर सङ्कलन गरी तथ्याङ्क विभागमा बुझाएको छ।
गिरिजाप्रसादले नफर्काएको त्यो बन्दूक
गिरिजाप्रसादले नफर्काएको त्यो बन्दूक राणाशासन फाल्न नेपाली कांग्रेसको ‘जनमुक्ति सेना’ लाई बन्दूक दिएको धनकुटाको खयगुली नेवार परिवारका एक सदस्यले पञ्चायत विरुद्ध आफ्नो प्राणकै आहुति दिए।
काठमाडौंको ढुङ्गेयुग: पृष्ठभूमि
काठमाडौंको ढुङ्गेयुग: पृष्ठभूमि पुरा र मध्य पाषाणकालमा नेपाल-खाल्डो आइपुगेका मानिसहरूले यहाँको दहको पानी भर्खरै सुक्दै गरेकाले  उपत्यकाको मालभूमिभन्दा पाखाका दम्स्याइला भूखण्ड रुचाएको अनुमान हुन्छ, जहाँ बसोबासका लागि अनेक कन्दरा र शिकारका लागि घना जङ्गल थिए। 
पृथ्वीनारायणले किन फेरे गोत्र? 
पृथ्वीनारायणले किन फेरे गोत्र?  कट्टर हिन्दू राजा पृथ्वीनारायणले गोरखा राज्यको विस्तार गर्दा अन्य राज्यका सहगोत्री शासकलाई मारकाट गर्नुपर्ने र यस्तो गर्न धर्मले लगाएको प्रतिबन्ध छल्न भारद्वाजबाट काश्यप गोत्र धारण गरेको मान्न सकिन्छ। 
प्रवासीको पहलमा आदिकवि
प्रवासीको पहलमा आदिकवि मोतीरामले अनुसन्धानपूर्वक नभएर भानुभक्तको काव्यिक व्यक्तित्वप्रतिको श्रद्धाले दिएको ‘आदिकवि’ विशेषणलाई प्रवासी नेपालीहरूले शासकीय तहबाटै अनुमोदन गराए।
इतिहासमा हुँदै नभएकाे ‘अखण्ड भारत’
इतिहासमा हुँदै नभएकाे ‘अखण्ड भारत’ नेपालले पनि आफ्नो इतिहासको गर्व भनेर विगतका ती भूक्षेत्रहरू समेटेर नक्शा बनाउन सक्छ। तर, त्यसको प्रयोजन इतिहास अध्ययनका लागि मात्रै हुन्छ, संसद् जस्तो वर्तमान राजनीतिक अभ्यास गर्ने थलोमा होइन। यो कुरा भारतले बुझ्नुपर्छ।
वर्षगणनाको मानक वर्षा र नेवार सभ्यता
वर्षगणनाको मानक वर्षा र नेवार सभ्यता आदिम ढुङ्गेयुगमा वर्षाकाललाई प्रकृतिको महाप्रलय र महाअवसर दुवै मानेर यही समयलाई हिन्द उपमहाद्वीपका मानिसले वर्षको अन्त्य र आरम्भको मानक मानेका थिए।
इतिहास छोपिएका इतिहासकार 
इतिहास छोपिएका इतिहासकार  संशोधन मण्डलको संस्थापक अध्यक्षका रूपमा नेपाली इतिहासको प्रामाणिक परिशीलनमा खटिएका भोलानाथ पौडेलको चर्चा ऐतिहासिक वृत्तमा जति हुनुपर्ने हो, भएको छैन। 
राजा झुक्याएर विर्ताको लालमोहर
राजा झुक्याएर विर्ताको लालमोहर पहिले जातीय बाहुल्य र अधिपत्य तथा शासकीय अधिकारका कारण लिम्बूहरूले चर्ची बेहोरी आएको लिम्बुवानमा पछि अन्य जाति तथा समुदाय पनि प्रवेश गरे।
उजीरसिंहले बाँधेको बन्देज
उजीरसिंहले बाँधेको बन्देज अभियुक्तलाई यातना दिन नहुने, धर्म भाकेर नभई प्रमाणका आधारमा इन्साफ गर्नुपर्ने पैरवी रहेको उजीरसिंह थापाको तालीम निर्देशिकालाई नेपालकै पहिलो वर्णनात्मक कानूनी किताब मान्न सकिन्छ।
कबीलाकालीन हिमाली हातेमालो
कबीलाकालीन हिमाली हातेमालो उवेला महाहिमाली क्षेत्रमा व्यापार-वाणिज्य कुनै नाफाखोरी बनिया-नाफाखोरीद्वारा होइन, समुदाय-समुदायबीच हुन्थ्यो। विकट भूगोलमा मिलिजुली बाँच्न एक किसिमको समन्वय थियो।
को हुन् धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासक?
को हुन् धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासक?
राजकुमार दिक्पाल
जिल्ला प्रशासन कार्यालय, धनकुटाको वेबसाइटमा धनकुटा गौंडाका पहिलो प्रशासकका रूपमा बख्तावरसिंह बस्नेतको नाम छ। उनको कार्यकाल वि‍सं १८६८ देखि १८७८ सम्म भएको उल्लेख छ।
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले?
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले?
गोरखालीहरूले आफ्नो पक्षमा नआउने माझकिरातका खम्बू-किरातहरूलाई मार्ने‚ गर्भवतीको गर्भ तुहाइदिएको र शिशुहरूलाई ओखलमा हालेर किचिएको हड्सन पाण्डुलिपिमा उल्लेख छ।
सुवांगी अन्तर्गत गोवांगी हक
सुवांगी अन्तर्गत गोवांगी हक
तमोर खोलाका जिम्मावाल सुब्बाहरूले तिब्बतसँग सीमा जोडिएको पूर्वी उत्तर क्षेत्रका पाँच गाउँमा त्यहींका स्थानीयलाई आफू अन्तर्गत रहने गरी गोवांगी अधिकार प्रदान गरेका थिए।
वियोगले जन्माएका सिटौला पुल र लिम्बुनी पुल
वियोगले जन्माएका सिटौला पुल र लिम्बुनी पुल प्राप्त कस्य रुक्का र लिखतले तमोर नदीमा सिटौलाहरूले बनाएको सबैभन्दा पुरानो झोलुङ्गे पुल र पतिवियोगमा परेकी विष्णुमाया लिम्बुनीले बनाएको पुलको सन्दर्भ खोलेका छन्।
विस्मृतिमा कतै हराई नजाऊन् शहीद सुकदेव गुरुङ
विस्मृतिमा कतै हराई नजाऊन् शहीद सुकदेव गुरुङ चेतनाको मसाल सल्काउने कतिपय विद्रोह र तिनका नेता विस्मृतप्रायः छन् जसबारे सम्झाइरहन, झक्झकाइरहन जरुरी भएको छ। तिनैमध्ये एक हुन्, सुकदेव गुरुङ।
लिम्बूहरूलाई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी
लिम्बूहरूलाई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी लिम्बूहरूले विजयपुर र गोरखालीबाट मात्र नभई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी पाएर स्थानीय स्तरमा शासन सत्ता चलाएको विभिन्न दस्तावेजहरूमा उल्लेख भएको पाइन्छ।
पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेका चार घटना
पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेका चार घटना राज्य विस्तारका क्रममा कालु पाँडेको सल्लाह नमान्दा चार पटक पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेको थियो।
पृथ्वीनारायण शाहले नै रोपेका थिए दरबारमा कलहको बीउ 
पृथ्वीनारायण शाहले नै रोपेका थिए दरबारमा कलहको बीउ  पृथ्वीनारायण शाहलाई सुझबुझ तथा दूरदृष्टि भएका राजा भनी प्रशंसा गरिए पनि त्यो सबै सन्दर्भ र प्रसंगमा लागू भएको देखिंदैन। उनले आफूलाई सहयोग गर्ने भाइहरूको व्यवस्थापन गर्न नसक्दा दरबारमा गुटबन्दीको बीउ रोपिएको थियो।
यस्ता थिए पृथ्वीनारायण
यस्ता थिए पृथ्वीनारायण राज्य विस्तारका क्रममा पृथ्वीनारायण शाहले गरेका भनिएका कीर्तिपुरेका नाक, कान काटेका लगायत कतिपय कुरामा सत्यभन्दा अफवाह हावी छ।
नेपाली कालियदमनको कान्ति
नेपाली कालियदमनको कान्ति राजा प्रताप मल्लले कतै भेटेर हनुमानढोका दरबारको भित्री चोकमा स्थापना गरेका सातौं वा आठौं शताब्दीको उठानमा निर्मित कालियद‌मनको यति सुन्दर मूर्ति दक्षिणएशियामै अन्त कतै छैन।
नेपालको प्रागैतिहासिक अध्ययनमा गुड्रुन कर्भिनस
नेपालको प्रागैतिहासिक अध्ययनमा गुड्रुन कर्भिनस विदेशी भूमिमा आएर नेपालको पुरातत्त्व, प्रागइतिहास र मानवशास्त्रको क्षेत्रमा गुड्रुन कर्भिनसले पुर्‍याएको योगदान सम्झिनु त जरुरी छ नै उचित मूल्याङ्कनको पनि आवश्यकता छ।
गाेरखालीले सजिलै जितेको थिएन लिम्बुवान
गाेरखालीले सजिलै जितेको थिएन लिम्बुवान केही इतिहासकारले गोरखालीहरूले युद्ध नलडी नै लिम्बुवानको भूभाग हात पारेको उल्लेख गरेका छन्। तर‚ विभिन्न दस्तावेजहरूले गोरखा र लिम्बुवानबीच विभिन्न समयमा युद्ध भई सन्धि‚ सम्झौता भएको देखाउँछन्।
नदेखिएको त्यो ‘पहिलो संसद्’
नदेखिएको त्यो ‘पहिलो संसद्’ इतिहासका धेरै पुस्तकमा पहिलो संसद् भनेर २०१५ सालको जननिर्वाचित संसद्लाई जनाइए पनि खासमा पहिलो संसद् राणा शासनको उत्तरार्द्धमै गठन भएको थियो ।
प्राचीन समयका मानिस कसरी गर्थे मतदान?
प्राचीन समयका मानिस कसरी गर्थे मतदान? प्राचीन ग्रीसको एथेन्स र रोम गणतन्त्रमा लोकतान्त्रिक अधिकार धनी वर्गमा सीमित थियो, महिला र दास मतदानको अधिकारबाट वञ्चित थिए।
को हुन् नाग?
को हुन् नाग? नाग जातिलाई हराउन कठिन भएकै कारण आर्यहरूको प्रभावमा नाग शब्द ‘क्रूर व्यक्ति’ को अर्थमा आरोपित गरियो, पुराणहरूले नाग शब्दलाई सरीसृपको अर्थमा रूढ गरेपछि त यससँग जोडिएको मानव जातिको अस्तित्व समेत ओझेल पर्न गयो।