HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
हिमाल सप्ताहान्त
'कान्छा' को सङ्गीतयात्रा
'कान्छा' को सङ्गीतयात्रा
प्रभाकर गौतम
हामीकहाँ सङ्गीत सुनिने कला मात्र भएको, पढिने/लेखिने/खोज–अनुसन्धान गरिने विषय अझै पनि नभइसकेको अवस्थामा रञ्जित गजमेरबारेको पुस्तक महत्त्वपूर्ण छ।
लखनउ: जहाँ अझै बाँकी छ नवाबी स्वाद
लखनउ: जहाँ अझै बाँकी छ नवाबी स्वाद
मुगल राज्यका मुख्य खानाका लागि प्रसिद्ध तीन ठाउँ लाहोर, दिल्ली र लखनउमध्ये अहिलेसम्म आफ्नो वैभव र गुणस्तर बचाएर राख्न सफल चाहिं लखनउ मात्रै हो।
‘पश्चिमाले लेखेको मात्रै पढ्यौं, पूर्वीय दर्शनमा पनि हिमालबारे विशद चर्चा गरिएको छ’
‘पश्चिमाले लेखेको मात्रै पढ्यौं, पूर्वीय दर्शनमा पनि हिमालबारे विशद चर्चा गरिएको छ’
‘जुनसुकै पूर्वीय दर्शनका रचनामा कहीं न कहीं पर्वतको विषय नजोडिएको छैन। ऋग्वेद, अर्थववेद र सबै पुराणमा कहीं न कहीं हिमालको कुरा आएकै छन्।’
चन्द्र सम्झँदै सिक्लेस
चन्द्र सम्झँदै सिक्लेस चन्द्र गुरुङले चाहे जस्तै संरक्षण अभियान चलाइरहेका सिक्लेसबासीले पर्यटन मार्फत जनजीविकाको बलियो आधार समेत बनाइसकेका छन्।
‘गैरदलित पनि छुवाछुतबाट पीडित छन्’
‘गैरदलित पनि छुवाछुतबाट पीडित छन्’ ‘छुवाछुतले त दलित मात्रै होइन, गैरदलित पनि पीडित छन्। बाहुनभित्र जैशी बाहुन पीडित छन्। ठकुरीले हमाललाई छुवाछुत गरेको छ। छुवाछुतको तरिका मात्र फरक छ। पानी चल्ला, बिहेबारी चल्दैन।’
यसरी गरियाे मुन्धुमको अनुवाद‚ लिप्यन्तर र सम्पादन 
यसरी गरियाे मुन्धुमको अनुवाद‚ लिप्यन्तर र सम्पादन  पछिल्लो समय मौलिक र पूर्ण मुन्धुम अनुष्ठान गर्न सक्ने फ़ेदाङ्मा, साम्बा, य़ेबा-य़ेमाहरू पाइँदैन। यसले राष्ट्रकै पुरानो र रैथाने सम्पदा नासिने अवस्थामा भएको संकेत गरेको छ। त्यसैले त्यसलाई बचाउन मुन्धुम ग्रन्थ प्रकाशन गरिएको हो।
‘लाहुरेका वीरगाथा धेरै लेखिए, मैले विरहको कथा लेखें’
‘लाहुरेका वीरगाथा धेरै लेखिए, मैले विरहको कथा लेखें’ ‘वर्षौंसम्म धाउँदा पनि अदालतबाट मुद्दा छिनोफानो हुदैन भने सिन्का पाउँरू गर्दा धेरै समय लाग्दैन। फेरि सिन्का पाउँरू गर्दा अन्याय भयो भन्ने पनि छैनन्।’
कुकुरप्रेमी ती महानुभाव
कुकुरप्रेमी ती महानुभाव कुकुरलाई परिवारको सदस्य सरह स्नेह गरेर पाल्ने मानिस मात्रै होइन, यसको ठीक विपरीत भान्सामा पसेर खाना खाइदिएको भनी झुन्ड्याएर मार्ने पनि देखेको छु।
गर्भको बच्चाको बुबालाई चिठी- मेरो आमाको ख्याल गर्दिनु न ल! ‘बिरामी पर्दा मानिस बिरामी मात्रै होस्, गरीब नहोस् भन्ने कुरा बुझाउन यो किताब लेखेको हुँ।’
अब्बल अमीर 
अब्बल अमीर  घाँटीमुनिका अङ्ग नचले पनि पालुङका अमीर कलामा भने पारङ्गत छन्। चित्रकला र सङ्गीतबाट आफूलाई चिनाइरहेका उनले यसबाट आउने आम्दानीबाट घरव्यवहार पनि चलाइरहेका छन्।
‘साहित्य लेखन तमसुक लेखे जस्तो होइन नि’
‘साहित्य लेखन तमसुक लेखे जस्तो होइन नि’ रञ्जित गजमेरले विरह, प्रेम र रोमान्सका गीत मात्रै होइन, महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ‘कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री’जस्तो आध्यात्मिक गीत समेत कम्पोज गर्नुभएको छ। कसरी एउटा मान्छेले यति धेरै विविधता दिन सक्छ। यस्ता ‘भर्सटाइल कम्पोजर’ कमै मात्र हुन्छन्।
शहर र सपनाबीचको ‘एक्लो’ सफर
शहर र सपनाबीचको ‘एक्लो’ सफर शहरको किनाराको कथा भए पनि बुद्धिसागरको उपन्यास 'एक्लो' ले शहरको केन्द्रलाई हल्लाउने सामर्थ्य बोकेको छ।
‘पारिजातबारे धेरै बकवास लेखिएको छ’
‘पारिजातबारे धेरै बकवास लेखिएको छ’ ‘हाम्रा समीक्षक गहिरोसँग अध्ययन नगरी समीक्षा गर्छन्। मेरा बारे टिप्पणी गर्दा मैले लेखेका फरक फरक विधाका किताब पढ्नुपर्‍यो नि!’
अमेरिका-चीन युद्ध टार्ने सूत्र
अमेरिका-चीन युद्ध टार्ने सूत्र अमेरिका र चीनले 'व्यवस्थित रणनीतिक प्रतिस्पर्धा' मार्फत आपसका मुख्य चासोलाई धोका नदिई सहअस्तित्वको बाटो खोज्न सके भूराजनीतिक विपद् अझै पनि टार्न सकिने चीन विज्ञ केभिन रढले औंल्याएका छन्।
‘जोखिम मोलेरै आनीको कथा लेखेकी हुँ’ ‘मेरो विद्यालयका केही विद्यार्थी पारिवारिक कारणले गुम्बामा आनी बन्न गए। पछि उनीहरू फर्किएको देखेँ। त्यसैले आनी पेमाको कथामा एक किसिमले विद्रोह पनि देखाएको हुँ।’
‘भारतको ध्यान नेपालको पानीमा छ, हामी चनाखो हुनुपर्छ’
‘भारतको ध्यान नेपालको पानीमा छ, हामी चनाखो हुनुपर्छ’
रमेश कुमार
‘भारतले पञ्चेश्वरमा सहमति नजनाउने हो भने महाकाली सन्धिमा भएको प्रावधान अनुसार पुनरावलोकन गर्न नेपालले राजनीतिक तहमा कुरा गर्न जरुरी छ।’
‘समाजका विविध पक्षको गहिरो बुझाइ र ज्ञान विना पढ्न लायक किताब लेख्न सकिन्न’
‘समाजका विविध पक्षको गहिरो बुझाइ र ज्ञान विना पढ्न लायक किताब लेख्न सकिन्न’
‘विषयवस्तुको ज्ञान र गहिराइमा पुग्न धेरैभन्दा धेरै गैरआख्यान पढ्नुपर्छ भने पठनीय लेखनशैलीसँग अवगत हुन आख्यान धेरैभन्दा धेरै पढ्नुपर्छ।’
‘पुस्तक बिक्रीले कविताको उत्कृष्टता मापन हुँदैन’
‘पुस्तक बिक्रीले कविताको उत्कृष्टता मापन हुँदैन’
‘पढेर घोत्लिनुपर्ने खालका कविता कमै मात्र लेखिएका छन्। खासमा भन्दा कला पक्ष कमजोर छ, नारा र आक्रोश बढी हुन्छ।’
‘नेपालको भूमि अतिक्रमणबारे भारत र चीनको दृष्टिकोण उस्ताउस्तै छ’
‘नेपालको भूमि अतिक्रमणबारे भारत र चीनको दृष्टिकोण उस्ताउस्तै छ’ ‘चीनलाई दृष्टिगत गरेर भारतले हाम्रो सीमालाई सामरिक हिसाबले हेरेको देखिन्छ। चीनसँग सामरिक लाभ हुने कुरा भारत कुनै पनि हालतमा छोड्न चाहँदैन।’
कलामा पीडाको गहिराइ
कलामा पीडाको गहिराइ फाबिएन फ्रांकटले बनाएका चित्रहरू परम्परागत रूपमा 'सुन्दर' भन्न सुहाउँदैनन्। सुन्दरता फ्रांकटको लक्ष्य पनि होइन। उनी भन्छिन्, "सुन्दरताले मन छुन्छ, म आत्मालाई छुन चाहन्छु।"
‘धेरै पढेर वेल इन्फर्म्ड हुनु नै बौद्धिक हुनु होइन’
‘धेरै पढेर वेल इन्फर्म्ड हुनु नै बौद्धिक हुनु होइन’ अधिकांश मानिसहरू जहाँ बोल्दा पनि आफूलाई लागेको भन्दा 'पोलिटिकल्ली करेक्ट' भएर बोल्नुपर्ने खालका हुनुहुन्छ।
‘अस्पतालको शय्यामा रहनुभएका सत्यमोहन किताब देख्ने बित्तिकै तङ्ग्रिनुभयो’
‘अस्पतालको शय्यामा रहनुभएका सत्यमोहन किताब देख्ने बित्तिकै तङ्ग्रिनुभयो’ ‘सत्यमोहन खस भाषा नजानेर एक पटक विद्यालयबाट निकालिनु पनि भएको थियो। जुन भाषा आफ्नो होइन र जुन भाषा नजान्दा दुर्व्यवहारपूर्वक निकालिनुपर्‍यो, त्यो भाषाको उत्पति थलो खोज्न कर्णालीको सिँजा उपत्यका जस्तो दुर्गम क्षेत्रमा २०२७ सालमै पुग्नुभयो, अध्ययन गर्नुभयो।’
‘सतीप्रथा हट्यो, महिलाद्वेषी संस्कार हटेन’
‘सतीप्रथा हट्यो, महिलाद्वेषी संस्कार हटेन’ ‘धर्मशास्त्रदेखि ऐन, कानून, रुक्का, राजाज्ञा अथवा अन्य अभिलेखीय प्रमाणले सतीप्रथालाई सकारात्मक संस्कारका रूपमा प्रस्तुत गरेको पाइन्छ।’
सर, खाना ल्याइदिएको छ, खानु ल...
सर, खाना ल्याइदिएको छ, खानु ल... हरेक शिक्षकले आफ्ना विद्यार्थी र आफ्नो काम कसरी प्रभावकारी बनाउने भन्ने बुझ्न ‘होम भिजिट’ मा जानैपर्छ।
पुल (कथा)
पुल (कथा) अहिले पनि मलाई लागिरहन्छ, कुनै दिन दिलु दाइ पनि नदीको किनारमा टुप्लुक्क देखा पर्नेछन् र भन्नेछन्, “म त धेरै पर बोर्डरतिर पुगेर पो बाँचें। लाइफ त यत्तिकै कहाँ सिदिन्छ र हौ? कति पो इन्जई गर्नु छ।”
‘इतिहास सम्बन्धी आख्यान लेखिन बाँकी छ’
‘इतिहास सम्बन्धी आख्यान लेखिन बाँकी छ’ ‘हामी लिच्छवि, किरात या मल्लकालबारे इतिहास पढ्छौं। काठमाडौं उपत्यकाको वैभवको कुरा गर्छौं। तर त्यसबारे लेखिएको आख्यान छैन।’
‘कञ्चनजंघा जुहार नेपालको गहनाहरूको उत्खनन गरेर एउटा प्लेटमा राखिदिएको उपहार हो’ ‘कञ्चनजंघा सेरोफेरोका पाँच जिल्लालाई उजिल्याउन चाहने नयाँ पुस्ता, जो जहाँसुकै बसेका होस्, उनीहरूले यो किताब पढ्नुपर्छ।’
सात दशकअघि नेपालमा टोनी हागनको त्यो खोजयात्रा
सात दशकअघि नेपालमा टोनी हागनको त्यो खोजयात्रा अहिले पनि नेपालले विकासमा झेल्नुपर्ने चुनौती के हुन् भन्ने बुझ्न सघाउने पुस्तकका रूपमा टोनी हागनको ‘नेपालमा मेरो खोजयात्रा’ संस्मरण आएको छ।
‘युवा पुस्तालाई पाठक नै नमान्ने र उनीहरूबारे लेख्नेलाई लेखकै नमान्ने जमात छ’
‘युवा पुस्तालाई पाठक नै नमान्ने र उनीहरूबारे लेख्नेलाई लेखकै नमान्ने जमात छ’ ‘पहिल्यैदेखि लेखेको लेखकको कुराले पाठकलाई तानिरहेको हुन सक्छ। धेरै पुस्तक बिक्री भएको चाहिं पाठकले प्रतीक्षा गरेको भएर हुन सक्छ।’
आई यम सरी, कठैबरी
आई यम सरी, कठैबरी नेपाली सिकेर बाजेले कोरेका विचार माथि टिप्पणी गर्न ऊ सक्षम हुनेछ। सायन! तिमी जहाँ रहे-बसे पनि आफ्नो पुर्ख्यौली भाषालाई माया गर्न नबिर्से!