HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
नेपाली बौद्ध वज्रयान
नेपाली बौद्ध वज्रयान
टिप्पणी वसन्त महर्जन
नेपालको छुट्टै पहिचान दिने हैसियत राख्ने काठमाडौं उपत्यकामा प्रचलित वज्रयानी बौद्ध धर्मलाई ‘नेपाली बौद्ध धर्म’ का रूपमा प्रचारप्रसार गर्न ढिला भइसकेको छ।
गाइजात्राः नेवारको मौलिक पर्व
गाइजात्राः नेवारको मौलिक पर्व
गाईजात्राको शुरूआतबारे कान्तिपुरका राजा प्रताप मल्लसँग जोडेर अर्थ्याउने गरिए पनि यसको झलक लिच्छविकालमा समेत पाइन्छ।
बुद्धः बुझ्नु छैन, बुझाउनै हतार
बुद्धः बुझ्नु छैन, बुझाउनै हतार
गौतम बुद्ध जन्मभूमिको बासिन्दाका हैसियतले हाम्रो कर्तव्य ‘बुद्ध नेपालमा जन्मिएका थिए’ भन्ने तथ्यलाई बारम्बार दोहोर्‍याउनु होइन, बुद्ध शिक्षा बुझ्नु र बुझाउनु हो। 
रहस्यमय बुद्धमूर्ति तोडफोड
रहस्यमय बुद्धमूर्ति तोडफोड बुद्धको मूर्ति भत्काइएको घटना पक्कै पनि बौद्ध धर्म विरोधी कार्य हो, तर यही विषयमा बौद्ध समुदायलाई उचाल्दै वैमनस्य फैलाएर फाइदा लिने समूह सक्रिय हुनेतर्फ सजग हुनुपर्छ।
कीर्तिपुरको त्यो छ्याकटे ढुंगा
कीर्तिपुरको त्यो छ्याकटे ढुंगा वर्तमान नेपालको नक्शा कोर्ने एउटा कडी गोरखा राज्यले कीर्तिपुरमा गरेको आक्रमणलाई उछालिरहनु औचित्यहीन काम हो।
ठट्टा होइन ‘खतरा सूची’
ठट्टा होइन ‘खतरा सूची’ विश्व सम्पदा सूचीमा रहेका हाम्रा सम्पदाहरू युनेस्कोको खतराको सूचीमा पर्नबाट जेनतेन जोगिंदै आए पनि मापदण्ड पालना र सुधार कार्यमा खेलाँची गरिरहनु विवेकी काम होइन।
गुठी प्रथाः लिच्छविकालभन्दा पुरानो
गुठी प्रथाः लिच्छविकालभन्दा पुरानो लिच्छवि शासनकालमा नेपालमा गुठी प्रथा चलेको चर्चा गरिए पनि उनीहरूको उद्गमस्थल भारतको इतिहासमै यसबारे उल्लेख भएको भेटिंदैन।
इतिहास हाेइन मिथक
इतिहास हाेइन मिथक तथ्यमा आधारित नहुने जनश्रुतिका कुरा र मिथकलाई इतिहासका रूपमा लिएर आफ्नो गौरव र पहिचान बनाउनेतर्फ लाग्नु घातक हो।
राउटे हेर्न संग्रहालय !
राउटे हेर्न संग्रहालय ! समयको बहावसँगै परिवर्तन हुने प्राकृतिक नियम विपरीत संस्कृतिलाई यथास्थानमा राख्न जोड दिइनु विकासको धार विपरीत कदम हो।
गुठीमा वक्रदृष्टि
गुठीमा वक्रदृष्टि समुदायको व्यवस्थापनदेखि धर्म–संस्कृतिसम्म गाँसिएको गुठीमाथि प्रहार गर्ने गरी सरकारले कानून बनाउन खोज्नु आपत्तिजनक छ।
बुद्ध र अलौकिक शक्ति
बुद्ध र अलौकिक शक्ति ध्यान साधनाका क्रममा आम व्यक्तिभन्दा फरक अनुभूति हुनु र केही क्षमता आर्जन गर्नु अलौकिकता होइन।
शान्तिदूत होइनन् बुद्ध
शान्तिदूत होइनन् बुद्ध प्रभु येहोवाको दूत बनेर उनका पुत्र जिसस क्राइस्ट पृथ्वीमा आएका हुन् । अल्लाहको पैगाम (सन्देश) ल्याएका कारण मोहम्मदलाई पैगम्बर (अल्लाहको सन्देश वाहक) भनिन्छ । तर, बुद्ध त्यस्तो सर्वोच्च सत्ता अस्वीकार गर्छन् । यस अर्थमा बुद्धलाई ‘शान्तिको दूत’ भन्नु आफूखुशी अपव्याख्या हो । 
बुद्ध बन्ने प्रचण्ड–चाहना
बुद्ध बन्ने प्रचण्ड–चाहना हिंसात्मक राजनीतिबाट शान्तिपथमा आए पनि विगतबाट नसिकेका र साधारण बौद्ध स्वभाव नै नभएका पुष्पकमल दाहालले बुद्ध बन्ने मोह पाल्नु विरोधाभास मात्र हो। 
बुद्ध र शाक्य
बुद्ध र शाक्य शाक्य कुलको शासन भएको त्यसबेलाको कपिलवस्तुलाई शाक्य गणराज्य भनियो र त्यहाँका जनताको राष्ट्रियता पनि शाक्य हुनपुग्यो। 
बाटो बिराएको बौद्ध समाज
बाटो बिराएको बौद्ध समाज शिष्टता, करुणा, अहिंसा बौद्घ धर्मदर्शनका आधारशिला हुन्, यस विपरीत कतिपय सम्प्रदायका अपाच्य क्रियाकलापले सिंगो धर्मप्रति नै नकारात्मक सन्देश जान सक्छ।
यो कस्तो बौद्ध शिक्षा ?
यो कस्तो बौद्ध शिक्षा ?
टिप्पणी वसन्त महर्जन
औपचारिकतामा सीमित लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयका कमजोर उत्पादनले  बौद्ध अध्ययनलाई नै अर्थहीन बनाउने पक्का छ। 
त्रिपिटकमा खुम्चिएको बुद्ध–बुझाइ
त्रिपिटकमा खुम्चिएको बुद्ध–बुझाइ
बौद्ध धर्मको मूल ग्रन्थ त्रिपिटक हो भन्ने भ्रम धेरैमा छ, तर रुचि र उद्देश्यमा पर्न सक्ने अन्य ग्रन्थ पनि प्रशस्त छन्।
व्यवहारवादी भिक्षु अश्वघोष
व्यवहारवादी भिक्षु अश्वघोष
कोरा सिद्धान्तमा भन्दा व्यवहारमा विश्वास गर्ने भिक्षु अश्वघोष महास्थविर बौद्घ समाजको तडकभडकप्रति विमति राख्थे ।
भुल्नै नहुने मौलिकपन
भुल्नै नहुने मौलिकपन रुग्ण सम्पदा पुनर्निर्माणका क्रममा आधुनिक समयको माग भन्दै मौलिकता नामेट पार्ने गरी तामझाम गरिनु सभ्यता र संस्कृतिमाथिको आक्रमण हो।
सम्पदा क्षेत्रमा घातक कंक्रिट मोह
सम्पदा क्षेत्रमा घातक कंक्रिट मोह ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक सम्पदा क्षेत्रमा सिमेन्टको प्रयोग गर्न नहुने मापदण्ड विपरीत कंक्रिट मोह देखिनु घातक छ।
कपिलवस्तु राखौं, प्रदेश–५ को नाम
कपिलवस्तु राखौं, प्रदेश–५ को नाम लुम्बिनी कपिलवस्तु गणराज्य अन्तर्गत रहेको प्राचीन ऐतिहासिकतालाई प्रदेश–५ को नामकरण गर्दा पनि निरन्तरता दिनु उपयुक्त हुन्छ ।
समृद्धिको यात्रामा संस्कृतिलाई हेला
समृद्धिको यात्रामा संस्कृतिलाई हेला विकास–निर्माणको नाममा इतिहास, संस्कृति र सम्पदालाई बिर्सनु दुर्घटना हो।
बनारसको ‘नेपाली मन्दिर’
बनारसको ‘नेपाली मन्दिर’ नेपालसँग ऐतिहासिक साइनो र नेपाली माहोल रहेको बनारसलाई उपयोग गरेर पर्यटन प्रवर्द्धन गर्न सकिन्छ।
ल्होछारको अनेक उत्सव
ल्होछारको अनेक उत्सव चिनियाँ ज्योतिषको एउटै पद्धति अनुसार मनाइने ल्होछार हामीकहाँ विभिन्न समुदायले फरक नाम र मितिमा मनाउने क्रममा अलग्गै पहिचान दिएका छन्।
सम्पदा पुनर्निर्माणः आधुनिक होइन मौलिक
सम्पदा पुनर्निर्माणः आधुनिक होइन मौलिक संस्कृति, सांस्कृतिक सम्पदा र समुदाय एकापसमा अन्योन्याश्रित हुन्छन्, यिनलाई बेग्लाबेग्लै बुझ्न सकिंदैन।
बुद्धकालीन नेपाली विश्वकोश
बुद्धकालीन नेपाली विश्वकोश मूलरूपमा पालि भाषामा रहेको त्रिपिटकको सरल अनुवाद नभेटिने परिवेशमा भिक्षु अमृतानन्दले सर्वसाधारण पाठकका लागि लेखेको ‘बुद्धकालीन नेपाली विश्वकोश’ त्रिपिटक अध्ययनका लागि आधारभूमि हो।
उपत्यकाका नेवार र पृथ्वीनारायण शाह
उपत्यकाका नेवार र पृथ्वीनारायण शाह इतिहासलाई सीमित रूपमा बुझ्ने प्रवृत्तिका कारण पृथ्वीनारायण शाह काठमाडौं उपत्यकाका नेवारहरूका दमनकारीका रूपमा चित्रित भएका छन्।
इतिहास अध्ययनमा किन घट्दैछ विद्यार्थीको रुचि ?
इतिहास अध्ययनमा किन घट्दैछ विद्यार्थीको रुचि ? इतिहास विषयलाई आफ्नो क्षेत्र बनाएकाहरूमा अध्ययनको कमी र बुझाइमा समस्या हुँदा यसको दायरा फराकिलो हुनसकेको छैन।
कसी लाउनु नपर्ने नुवाकोट
कसी लाउनु नपर्ने नुवाकोट लामो इतिहास र संस्कृति रहेको नुवाकोटलाई प्रचारप्रसार गर्ने नाममा काल्पनिक कथा–उपकथा सिर्जना गरिएको छ, जुन घातक छ ।
धरहराको पुनर्निर्माण कि नवनिर्माण ?
धरहराको पुनर्निर्माण कि नवनिर्माण ? भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त धरहराको पुनर्निर्माण भनिए पनि नयाँ प्रविधिबाट नयाँ धरहरा निर्माण गर्ने तयारी, पुरातत्व र इतिहासको सरोकारबाहिरको कुरा हो।