HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले?
माझकिरात मास्न के गरेनन् गोरखालीले?
इतिहास राजकुमार दिक्पाल
गोरखालीहरूले आफ्नो पक्षमा नआउने माझकिरातका खम्बू-किरातहरूलाई मार्ने‚ गर्भवतीको गर्भ तुहाइदिएको र शिशुहरूलाई ओखलमा हालेर किचिएको हड्सन पाण्डुलिपिमा उल्लेख छ।
लिम्बूहरूलाई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी
लिम्बूहरूलाई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी
लिम्बूहरूले विजयपुर र गोरखालीबाट मात्र नभई तिब्बत र सिक्किमबाट पनि सुवांगी पाएर स्थानीय स्तरमा शासन सत्ता चलाएको विभिन्न दस्तावेजहरूमा उल्लेख भएको पाइन्छ।
पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेका चार घटना
पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेका चार घटना
राज्य विस्तारका क्रममा कालु पाँडेको सल्लाह नमान्दा चार पटक पृथ्वीनारायण शाहको ज्यानै जोखिममा परेको थियो।
गाेरखालीले सजिलै जितेको थिएन लिम्बुवान इतिहास
गाेरखालीले सजिलै जितेको थिएन लिम्बुवान केही इतिहासकारले गोरखालीहरूले युद्ध नलडी नै लिम्बुवानको भूभाग हात पारेको उल्लेख गरेका छन्। तर‚ विभिन्न दस्तावेजहरूले गोरखा र लिम्बुवानबीच विभिन्न समयमा युद्ध भई सन्धि‚ सम्झौता भएको देखाउँछन्।
गोरखाली इतिहासमा गुरुङ काजी इतिहास
गोरखाली इतिहासमा गुरुङ काजी शाह राजाहरूले मगरलाई जति स्थान नदिए पनि गुरुङहरूलाई कुनै कुनै समय उच्च स्थान दिएको पाइन्छ।
इतिहास शिरोमणिले झेलेका अवरोध व्यक्तिवृत्त
इतिहास शिरोमणिले झेलेका अवरोध अनेकौं दुःख र व्यवधानहरूसँग जुझ्दै बाबुरामले नेपालको इतिहासलाई समृद्ध बनाए। भौतिक रूपमा दृष्टिविहीन भए पनि उनले नेपालको इतिहास सम्बन्धी ज्ञानको ज्योति छरे।
बौद्ध धर्मावलम्बीको विद्रोह इतिहास
बौद्ध धर्मावलम्बीको विद्रोह गौतम बुद्ध जन्मिएको र प्राचीनकालदेखि नै बौद्ध धर्मको विकास र विस्तार भएको देशमा वेला वेलामा बौद्ध विद्रोह भएको पाइन्छ। राज्यबाट विद्रोहीहरूको हत्या तथा बौद्ध धर्म अनुशरण गरेकै कारण देश निकाला र जेल सजाय दिइएको पाइन्छ।
धनकुटामा काजी जसपाउ थापाको निशानी इतिहास
धनकुटामा काजी जसपाउ थापाको निशानी सैनिक प्रयोजनको कोतखाना स्थापना गरेर धनकुटालाई पूर्वी नेपालको केन्द्र बनाउने कार्यको शुरूआत काजी जसपाउ थापाले गरेको विभिन्न दस्तावेजहरूले देखाउँछ।
विजयपुरका खनालहरूको नालीबेली इतिहास
विजयपुरका खनालहरूको नालीबेली विजयपुरमा दन्तकाली मन्दिरको पूजा चलाउने जिम्मेवारी पाएका खनालहरू तनहुँकोटबाट गएका थिए, जो सेनवंशी राजाकै समयमा त्यहाँ पुगेका थिए।
जंगबहादुरको मृत्यु स्वाभाविक कि हत्या? इतिहास
जंगबहादुरको मृत्यु स्वाभाविक कि हत्या? साक्खै मामाको हत्या गरेर सत्ताप्राप्तिको बाटोमा पदार्पण गरेका जंगबहादुरकै पनि आफ्नै भाइ, भारदार र दरबारिया षड्यन्त्रमा पटक पटक हत्या प्रयास भएको थियो।
बडाकाजी अमरसिंह: भीमसेन थापाबाट यसरी भोगेका थिए असहयोग र अपमान  इतिहास
बडाकाजी अमरसिंह: भीमसेन थापाबाट यसरी भोगेका थिए असहयोग र अपमान  पृथ्वीनारायण शाह सहित चार पुस्ताका राजाको शासनकालमा राज्य विस्तार र रक्षाका लागि लडेका बडाकाजी अमरसिंह थापाले पटक पटक भीमसेन थापाको पूर्वाग्रहको शिकार हुनुपर्‍यो।
इतिहास शिरोमणिले झेलेको त्यो आर्थिक सङ्कट सम्झना
इतिहास शिरोमणिले झेलेको त्यो आर्थिक सङ्कट बाल्यकालदेखि नै पारिवारिक र आर्थिक सङ्कट झेल्दै आएका इतिहास शिरोमणि बाबुराम आचार्यले जीवनको उत्तरार्द्धमा आँखाको ज्योति गुमाउँदा पनि इतिहासको अन्वेषण गरी ज्ञानको ज्योति फिंजाउन छोडेनन्।
भीमसेन थापा क्रूर कि जंगबहादुर? हिमालखबर विशेष
भीमसेन थापा क्रूर कि जंगबहादुर? रगतको होली खेलेर सत्तारोहण गरेका भीमसेन र जङ्गबहादुर दुवैले ३०-३० वर्षभन्दा बढी एकलौटी शासन चलाए। तर, हत्या गरिएका मानिसको हिसाब हेर्दा जंगबहादुरभन्दा क्रूर भीमसेन देखिन्छन्।
शहीद दशरथ चन्द, जसले प्रेमिका बित्दा जूठो बारेका थिए हिमालखबर विशेष
शहीद दशरथ चन्द, जसले प्रेमिका बित्दा जूठो बारेका थिए निर्भीक क्रान्तिकारी दशरथ चन्द प्रेममा निकै कोमल र समर्पित थिए, प्रेमिकाले उपहार दिएको ‘डम्बरकुमारीको खास्टो’ उनले शहादतको वेलासम्म पनि छाडेनन्।
कहाँ भेटिएको थियो पृथ्वीनारायण शाहको उपदेश? विचार
कहाँ भेटिएको थियो पृथ्वीनारायण शाहको उपदेश? नुवाकोट दरबारमा पृथ्वीनारायण शाहले आफ्नो जीवनको अन्तिम समयमा गरेको भारदारी र त्यहाँ दिएको भाषणलाई नेपाली इतिहासकारमध्ये कसैले ‘पृथ्वीनारायण शाहको दिब्योपदेश’ तथा कसैले ‘पृथ्वीनारायण शाहको उपदेश’ भनी उल्लेख गर्ने गरेका छन्।
संसारलाई ‘नेपाली वीरता’ चिनाउने ती मगरहरू
संसारलाई ‘नेपाली वीरता’ चिनाउने ती मगरहरू
हिमालखबर विशेष राजकुमार दिक्पाल
नेपाल निर्माणमा उत्तिकै योगदान गरेको मगर जातिको शौर्य र वीरताबारे उल्लेख गर्नमा इतिहासविद्हरूले छाती चौडा पार्न सकेका छैनन् । जबकि, यही जातिले ‘नेपाली वीरता’ लाई विश्वमा परिचित गराएको मात्र होइन, बारम्बार पुष्टि समेत गर्दै आएको छ ।
बलभद्र कुँवर : नेपाली वीरको लाहुर पलायन
बलभद्र कुँवर : नेपाली वीरको लाहुर पलायन
२५ वर्षकै उमेरमा नालापानी किल्लामा अङ्ग्रेज सेनालाई आच्छु-आच्छु बनाएका कप्तान बलभद्र अन्ततः स्वदेशमा टिक्न नसकी लाहुरे बन्न बाध्य पारिए।
बहादुर शाहको मरण : तातो तेल खन्याएर
बहादुर शाहको मरण : तातो तेल खन्याएर
पृथ्वीनारायण शाह जहाँ जान्थे, बहादुर शाहलाई पनि साथै लिएर जान्थे। उनी भारदारहरूबीच लोकप्रिय थिए। वसन्तपुर दरबारमै रहेको अभिलेखमा ‘पृथ्वीनारायण शाहका दुई छोरामध्ये बहादुर शाह निक्कै लोकप्रिय छन्’ भनेर बयान गरिएको छ।
तामाङलाई यसरी बनाइयो घोडचढी सेनाबाट निशस्त्र इतिहास
तामाङलाई यसरी बनाइयो घोडचढी सेनाबाट निशस्त्र लिच्छवीकालमा घोडचढीजस्तो सम्मानजनक कामले आफ्नो वीरता र सौर्य देखाउँदै आएका उनीहरुलाई क्रमश निशस्त्र बनाउन थालियो। इतिहास शिरोमणि आचार्यको ‘श्री ५ बडामहाराजाधिराज पृथ्वीनारायण शाहको संक्षिप्त जीवनी’ (२०६१ः ४१८) मा तामाङलाई पाखाबाली हुने जग्गा किपटका रुपमा दिएर युद्धको समयमा भारी बोकाउने गरिन्थ्यो भनी उल्लेख गरिएको छ।
इतिहास शिरोमणिको बाझिएको इतिहास टिप्पणी
इतिहास शिरोमणिको बाझिएको इतिहास इतिहास शिरोमणि बाबुराम आचार्यका पुस्तक तथा लेखमा केही ऐतिहासिक घटना सम्बन्धी तथ्य बाझिएका छन्, जसले इतिहासबारे अन्योल सिर्जना गरेको छ।
महारानी राज्यलक्ष्मीको शंकास्पद सम्बन्ध र नयराज पन्तको ‘राजद्रोह’ विचार
महारानी राज्यलक्ष्मीको शंकास्पद सम्बन्ध र नयराज पन्तको ‘राजद्रोह’ राजा राजेन्द्रकी कान्छी महारानीको जनरल गगनसिंहसँगको शंकास्पद सम्बन्धबारे उवेलाको श्लोक १३३ वर्षपछि, २०३६ सालमा उद्धृत गर्दा विद्वान नयराज पन्तलाई प्रज्ञा प्रतिष्ठानकै सहकर्मीहरूले राजद्रोहसम्मको आरोप लगाए। आरोप लगाउनेहरू थिए- माधवप्रसाद घिमिरे, विजय मल्ल र भूपी शेरचनहरू।
शेक्सपियरको घरमा बैरागी काइँलासँग संस्मरण
शेक्सपियरको घरमा बैरागी काइँलासँग मौरीको संगत गरे फूलबारीतिर लैजान्छ र मह बनाउन सिकाउँछ। झिँगाको संगत गरे फोहोरतिर लैजान्छ र रोग फैलाउन सिकाउँछ। मौरी बन्ने प्रयत्नमा रानो मौरीकै संगत गर्ने अवसर पाएछु, शेक्सपियरको शहरमा।
कीर्तिपुरेको नाक काट्न तामाङहरूको प्रयोग! इतिहास
कीर्तिपुरेको नाक काट्न तामाङहरूको प्रयोग! पृथ्वीनारायण शाहले कीर्तिपुर जित्नुअघि तामाङहरूको बसोबास भएको कान्तिपुर अधीनस्थ नुवाकोट र तिमाल क्षेत्र विजय गरेका थिए। पछि, १८२२ चैतमा कीर्तिपुर जितेपछि त्यहाँका नेवारको नाक र ओठ काट्न तामाङहरूलाई प्रयोग गरिएको लिखत फेला परेको छ।
शोषणविरुद्ध तामाङहरूले यसरी गरेका थिए खनियाबास विद्रोह  इतिहास
शोषणविरुद्ध तामाङहरूले यसरी गरेका थिए खनियाबास विद्रोह  खनियाबासमा २०१६ सालमा ठूलो विद्रोह मच्चियो। करीब डेढ वर्ष चलेको विद्रोहमा स्थानीय तामाङहरू त्यहाँका धनी वर्ग मानिएका क्षेत्री–बाहुनको शोषणविरुद्ध उत्रिएका थिए। यसले बीपी कोइराला नेतृत्वको तत्कालीन सरकार नै हल्लिएको थियो।
राज्य विस्तारमा कहाँ पुगेनन् मगर सेना ? इतिहास
राज्य विस्तारमा कहाँ पुगेनन् मगर सेना ? नेपालको राज्य विस्तार अभियानमा गोरखाली राजा नरभूपाल शाहको समयदेखि नै सेना नायकत्वदेखि फौजसम्ममा मगर सेनाको सहभागिता थियो, जसले पूर्वमा टिस्टादेखि पश्चिममा काँगडासम्म रगत सिञ्चित गरेको थियो ।
मेचे कन्यासँग जंगबहादुर राणाको प्रेम ! इतिहास
मेचे कन्यासँग जंगबहादुर राणाको प्रेम ! हर्बट होप रिस्लेले १९४९ सालताका लेखेको एक पुस्तकमा जंगबहादुर राणाले मेचे कन्यासँग प्रेमविवाह गरेकै कारण जंगबहादुरकै आदेशले मेचे जातिले छुवाछुतबाट मुक्ति पाएको तर्क गरेका छन्। तर, ती मेचे कन्या को थिइन्? अहिलेसम्म अज्ञात छ।
पृथ्वीनारायणलाई माझकिरातको माटोको डल्लो इतिहास
पृथ्वीनारायणलाई माझकिरातको माटोको डल्लो आफ्नो मुलुकलाई धोका दिएर माझकिरातमा गोरखाली आक्रमणलाई साथ दिनेमा विजयपुरका स्वरुपसिंह कार्की र चौदण्डीका हरिनन्द उपाध्याय थिए। तीमध्ये उपाध्याय त पृथ्वीनारायण शाहसमक्ष चौदण्डीकै माटोको डल्लो नै बोकेर पुगेको थिए। 
को हुन् पूर्वी नेपालका चेम्जोङ, जसले मुगल सैनिकलाई पराजित गरे ? इतिहास
को हुन् पूर्वी नेपालका चेम्जोङ, जसले मुगल सैनिकलाई पराजित गरे ? सेन राज्यबाट मुगलहरुले अधिपत्य जमाएका दक्षिणी भेगका भूभाग फिर्ता गराउन चेम्जोङ रायको नेतृत्वमा चौबिस, दक्षिणी पाँचथर, छथर, फाकफोक, मिकलुङ, जलरा, बेल्हारा, खाल्साबाट फौज उठाएर सेन राज्यको दक्षिणी भूभागमा अधिपत्य जमाएर बसेका मुसलमान फौजलाई भगाएर जलालगढ कटाएका थिए।
कस्तो थियो गोरखालीविरुद्ध लिम्बूहरूको विद्रोह ? इतिहास
कस्तो थियो गोरखालीविरुद्ध लिम्बूहरूको विद्रोह ? लिम्बूहरूको गोरखालीसँगको विद्रोह दमनमा बलका साथै छल पनि प्रयोग गरिएको थियो। तर, विद्रोह साम्यपछि पनि लिम्बूहरूले गोरखालीलाई शान्तसँग रहन दिएनन्।
महारानी राज्यलक्ष्मीको शंकास्पद सम्बन्ध र नयराज पन्तको ‘राजद्रोह’  इतिहास
महारानी राज्यलक्ष्मीको शंकास्पद सम्बन्ध र नयराज पन्तको ‘राजद्रोह’  राजा राजेन्द्रकी कान्छी महारानीको जनरल गगनसिंहसँगको शंकास्पद सम्बन्धबारे उवेलाको श्लोक १३३ वर्षपछि, २०३६ सालमा उद्धृत गर्दा विद्वान नयराज पन्तलाई प्रज्ञा प्रतिष्ठानकै सहकर्मीहरूले राजद्रोहसम्मको आरोप लगाए । आरोप लगाउनेहरू थिए– माधवप्रसाद घिमिरे, विजय मल्ल र भूपी शेरचनहरू ।