कमल मादेन - हिमालखबर :: HimalKhabar - A Complete Nepali Political News Portal

किसानलाई घोप्टे काँडाको व्यथा

किसानलाई घोप्टे काँडाको व्यथा

विचार कमल मादेन

मिचाहा वनस्पति घोप्टे काँडा (मिमोसा डिप्लोट्रिका)ले खेतीमा असर पुर्‍याउनुका साथै यसको घाँस खाएर खसीबाख्रा मर्ने भएकाले यसको नियन्त्रणमा तत्कालै प्राथमिकता दिइनुपर्छ।

कोशी नामको कुठाराघात

कोशी नामको कुठाराघात बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुसांस्कृतिक विशेषतायुक्त मुलुकमा प्रदेश नाममा पूर्ववत् एकल पहिचान नै लाद्नु समृद्धि यात्राको विडम्बना हो।

हाम्रा पूर्वजको ठेगाना

हाम्रा पूर्वजको ठेगाना आनुवंशिक अध्ययनले भिन्न स्वरूप भएका मानिसका पूर्वज पहिले कहाँ थिए र कहिले अलग भए भन्ने खुट्याउँदै समुदायविशेषको उद्विकास थलो पत्ता लगाउँछ।

हाम्रो भातको गणित

हाम्रो भातको गणित कृषिप्रधान देशमा नागरिकको पेट भर्न बर्सेनि ठूलो परिमाणमा धानचामल आयात भइरहँदा खेती प्रणाली सुधार गरी आन्तरिक उत्पादन बढाउन गम्भीर ढङ्गले लाग्नुपर्ने भइसकेको छ।

वनस्पति अभिलेखको अर्थ

वनस्पति अभिलेखको अर्थ नेपाली वनस्पति सम्बन्धी अद्यावधिक र बृहत् सङ्कलनको अभावलाई पाएसम्मका जानकारी समेट्दै ‘प्लान्ट्स अफ नेपाल’ ले धेरै हदसम्म पूरा गरेको छ।

बाघको कथा

बाघको कथा हाम्रा संरक्षणविद् तथा प्राणीशास्त्रीहरू बाघको संरक्षण, संख्या वृद्धि लगायत पाटोमा मात्र सीमित हुँदा यसको उद्विकास, विस्तार जस्ता विषयमा अनुसन्धान र जानकारीको कमी छ।

हात्तीको सास्ती

हात्तीको सास्ती सुनसरीको रामधुनी नगरपालिका–७ मा ठूलो संख्यामा आएका जङ्गली हात्तीले घरहरू भत्काउँदै दुःख दिइरहँदा सम्भावित दुर्घटना रोक्न तत्कालीन र दीर्घकालीन कार्यक्रम आवश्यक देखिएको छ।

पूर्वी पहाडको सुवास

पूर्वी पहाडको सुवास वनस्पति अनुसन्धानका क्रममा डेढ शताब्दीअघि पूर्वी नेपालको भ्रमण गरेका अन्वेषक जोसेफ डाल्टन हूकरको यात्रावृत्तान्त तत्कालीन भूगोल र समाज बुझ्ने आँखीझ्याल हो।

गुराँस नचिन्ने विज्ञ

गुराँस नचिन्ने विज्ञ हल्का गुराँस जस्तो देखिने ‘डिप्लार्चे मल्टिफ्लोरा’ लाई अस्ट्रेलियाली वनस्पतिविद्ले पर्याप्त आधार र पूर्ण अध्ययन नतीजा विना नै गुराँस जातिमा गरेको स्थानान्तरण र नामकरण सर्वथा गलत हो।

निम्सदाइको नामबाट नयाँ वनस्पतिको नामकरण

निम्सदाइको नामबाट नयाँ वनस्पतिको नामकरण म्याग्दीको मोरेनीमा भेटिएको नयाँ प्रजातिको वनस्पतिलाई अध्येताद्वय भक्तबहादुर रास्कोटी र रीता आलेले आरोही निर्मल पुर्जा ‘निम्सदाइ’ को नामबाट नामकरण गरेका छन्।

रेड पान्डाको विचरण-विमर्श

रेड पान्डाको विचरण-विमर्श सुन्दर जीव रेड पान्डा लोप हुन नदिने हो भने यसको वासस्थान संरक्षणमा तत्काल पहलकदमी जरुरी भइसकेको छ।

इलाममा टिकटिके झारको प्रकोप

इलाममा टिकटिके झारको प्रकोप हाइपोएस्टिस जाति अन्तर्गतको टिकटिके झारले खेती–किसानीमा समस्या पारिरहँदा यसको नियन्त्रणमा सरकारी अग्रसरताको खाँचो देखिएको छ।

घरआँगनकै वनस्पति नदेख्ने अनुसन्धान

घरआँगनकै वनस्पति नदेख्ने अनुसन्धान 'कल्ला लिली' र 'आइरिस जापोनिका' नेपालमा पाइने कुरा आधिकारिक अभिलेखमा भेटिंदैन। राष्ट्रिय वनस्पति उद्यानमा रहेका यी वनस्पतिबारे विज्ञहरू अहिलेसम्म बेखबर हुनु विडम्बना हो।

रूख चिनौं

रूख चिनौं

वातावरण कमल मादेन

फूल र फल लाग्ने वनस्पतिमा मात्र अध्येताहरूको ध्यान जाँदा नेपालका कैयन् रूख प्रजाति चिन्नै सकिएको छैन।

वनस्पतिले कसरी जन्तुलाई केही घण्टामै खाइसक्छ?

वनस्पतिले कसरी जन्तुलाई केही घण्टामै खाइसक्छ? पछिल्लो पटक खोजी गर्दा थाहा भयो, हामीले नेपालमा ड्रोसेरा पेल्टाटा भन्दै आएको वनस्पति त अर्कै प्रजाति पो रहेछ ।

सुनसरी र झापामा भेटिएको ‘व्यापारी’ रूख कस्तो वनस्पति?

सुनसरी र झापामा भेटिएको ‘व्यापारी’ रूख कस्तो वनस्पति? वैज्ञानिक नाम ‘टेरिगोटा एलाटा’ रहेको व्यापारी भनिने रूख नेपालमा सूचीकृत हुनै बाँकी छ। औषधीय गुणयुक्त यो वनस्पतिबारे हामीकहाँ अध्ययन पनि जरुरी छ।

सिक्किमेली वनस्पतिको नेपाल नाता

सिक्किमेली वनस्पतिको नेपाल नाता नेपालमा पाइने अधिकांश जीव सिक्किममा पाइन्छन्। यसको कारण हो, सिक्किम र नेपालको सिमाना जोडिएको छँदै छ, भौगोलिक विषमता पनि उस्तै छ।

टौदहमा पहिलो पटक झुल्किएको स्मिउ

टौदहमा पहिलो पटक झुल्किएको स्मिउ टौदहमा देखिएको पोथी स्मिउ साइबेरियाबाट यूरोप वा दक्षिणपूर्वी एशियातर्फ लागेको आफ्नो झुन्डबाट छुटेपछि कमन टिल, कमन पोचार्ड, फेरुगिनस डकसँग मिसिएर यता आइपुगेको हुन सक्छ।

झापाको जलथलमा भेटियो दुर्लभ रुख प्रजाति

झापाको जलथलमा भेटियो दुर्लभ रुख प्रजाति झापाको जलथल जंगलस्थित सामुदायिक वनका संरक्षण कार्यमा सहभागी हुन मित्र लिलानाथ शर्मा शुक्रबार बिहान त्यहाँ पुगेका रहेछन्। शनिबार बिहान सात बजे हल्दीबारीस्थित बडाबारी चोकको एक चिया पसलबाट उनले फोन गरे।

स्थाननामबाट वनस्पतिको न्वारन

स्थाननामबाट वनस्पतिको न्वारन नेपालमा हिमाल, पहाड, खोला, ठाउँ विशेष आदिको नामबाट फूल फुल्ने १०३ वटा वनस्पतिका नाम राखिएका छन् । तर, यस्तो नामकरण र महत्त्वबारे सम्बद्ध पक्षहरू नै बेखबर छन् ।

जैविक विविधता: नेपालको अर्काे सौम्य शक्ति

जैविक विविधता: नेपालको अर्काे सौम्य शक्ति विविध भूबनोट, दुर्लभ जीव र वनस्पति प्रजाति रहेको नेपालको जैविक विविधताले विश्वकै निम्ति महत्त्वपूर्ण सम्पदाको आकर्षण बोकेको छ।

पूर्वी तराईमा फैलँदै खतरनाक घोप्टे काँडा स्थानीय जैविक विविधतालाई विस्थापित गर्ने वनस्पतिलाई मिचाहा, अतिक्रमणकारी र विनाशकारी प्रजाति भनिन्छ। तर, पूर्वी तराईमा फैलँदै गरेको लज्जावती जस्तो देखिने घोप्टे काँडा मिचाहा मात्र नभई गाईवस्तुकै निम्ति पनि खतरनाक रहेको छ।

अनुसन्धानमा छुटाइएको वन फर्सी

अनुसन्धानमा छुटाइएको वन फर्सी हाम्रा अधिकांश वनस्पतिविद्ले विभिन्न जातजातिले प्रयोग गर्ने औषधीय गुणयुक्त वनस्पतिबारे अनुसन्धान गरेका छन्। तर, वन फर्सीबारे अनुसन्धान गरेको नपाइनु चाहिं अचम्म हो।

वनस्पतिको नाममा बाँच्नेहरू

वनस्पतिको नाममा बाँच्नेहरू जैविक विविधताको अनुसन्धान, पहिचान र संरक्षणसँग सम्बद्ध नेपालीहरूको नाममा राखिएको वनस्पतिको वैज्ञानिक नामले उनीहरूलाई यो क्षेत्रमा अमर बनाएको छ।

कसरी हुन्छ महबाट वनस्पति अध्ययन?

कसरी हुन्छ महबाट वनस्पति अध्ययन? महमा कुन कुन वनस्पतिका परागकण छन्, के कस्ता रसायन छन् र त्यो कुन भूगोलको हो भन्ने विषयमा गरिने अध्ययनले ठाउँविशेषमा कुन कुन वनस्पति प्रजाति छन् भन्ने पनि थाहा हुन्छ।

नेपालमा भेटियो विश्वकै नयाँ ऐंसेलु प्रजाति

नेपालमा भेटियो विश्वकै नयाँ ऐंसेलु प्रजाति शिवपुरी–नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जबाट संकलन गरिएको ऐंसेलुको प्रजाति विश्वकै निम्ति नयाँ भएको पहिचान भएको छ।