HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
संगीतको दरबारभित्र देखिएको इतिहास
संगीतको दरबारभित्र देखिएको इतिहास
हिमाल सप्ताहान्त गोविन्द न्यौपाने
संगीतको प्रवर्द्धनमा राज्यको योगदान प्रस्ट देखिएको मल्लकाललाई छाडेर संगीतलाई शासकको भोगविलासमा उपयोग गरिएको राणाकाललाई शास्त्रीय संगीतको स्वर्णयुग मान्नु कतिको जायज होला?
‘गोपालवंशलाई पूर्वज मान्ने हो भने नेवार नै नेपाल उपत्यकाका आदिवासी हुन्’
‘गोपालवंशलाई पूर्वज मान्ने हो भने नेवार नै नेपाल उपत्यकाका आदिवासी हुन्’
‘शंखधर साख्वा वंशावली साहित्यमा सीमित नभई ऐतिहासिक रूपमै प्रमाणित व्यक्ति हुन्। मध्यकालका शिलालेख र ग्रन्थमा उनको नाम आउँछ।’
‘सुनौली माहुरी प्रवृत्तिका इतिहासकारबाट नेपालको इतिहास लेखन र व्याख्यामा समस्या आएको छ’
‘सुनौली माहुरी प्रवृत्तिका इतिहासकारबाट नेपालको इतिहास लेखन र व्याख्यामा समस्या आएको छ’
‘पाश्चात्य पद्धतिसँग हामी परिचित छैनौं भन्ने आरोप लगाउनेहरू कुनै पनि अनुसन्धान पद्धतिसँग अपरिचित छन्। अनुसन्धानको नाममा थरलाई अगाडि र नामलाई पछाडि राखेर सन्दर्भ दिन मात्र जानेका छन्।’
‘बौद्धस्थल मात्र समेटेर ग्रेटर लुम्बिनीको अवधारणा पूर्ण हुँदैन’
‘बौद्धस्थल मात्र समेटेर ग्रेटर लुम्बिनीको अवधारणा पूर्ण हुँदैन’ ‘विधागत विज्ञका साटो बाहिरका मान्छेको हातमा पुगेकैले केन्जो टांगेले बनाएको लुम्बिनी गुरुयोजनाको अपव्याख्या हुन पुग्यो। कोषकै पदाधिकारीले काम ८० प्रतिशत सकिएको भनिरहँदा टांगेको गुरुयोजना पालना गरिए जस्तो लाग्दैन।’
संस्कृति चिन्तनका सुस्केरा
संस्कृति चिन्तनका सुस्केरा पूँजीवादका घातक नंग्राले वातावरण र पर्यावरणलाई चिथोर्दा प्राणीजगत् नै त्रासदीमा रहेकाले खबरदारी गर्दै गुप्तोले आफूलाई पर्यावरणप्रेमीको कित्तामा उभ्याएका छन्।
‘जंगबहादुरलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्नुपर्छ’
‘जंगबहादुरलाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्नुपर्छ’ ‘राष्ट्र प्रतीकहरूमा बाँच्छ। विभूति बनाउँदा नेपाल राष्ट्रको निर्माणमा योगदान पुर्‍याएका व्यक्तित्वको खोजी गर्नुपर्छ। पासाङल्हामु, सीता, जनक, बुद्ध, अरनिको, शंखधर साख्वा यी सबै विभूतीय गरिमामा नअट्ने पात्र हुन्।’
‘लिच्छवि अभिलेखले तात्कालिक शासकहरू जनप्रेमी रहेका देखाउँछन्’
‘लिच्छवि अभिलेखले तात्कालिक शासकहरू जनप्रेमी रहेका देखाउँछन्’ ‘अंग्रेजले जसलाई जिते, तिनका बारेमा बढी लेखेका छन्, तर जोबाट पराजित भए उनीहरूको इतिहास राम्रोसँग लेखिएको छैन।’
‘सबैलाई समेटेर नेपालको इतिहास त लेखिएकै छैन’
‘सबैलाई समेटेर नेपालको इतिहास त लेखिएकै छैन’ ‘नेपाल हरेक ढुङ्गा ढुङ्गामा इतिहास भएको देश हो। नेपाली संस्कृतिलाई मिथकहरूको शांग्रिला नै भन्न सकिन्छ। नेपालको पारम्परिक इतिहास लेखनमा मिथक र पौराणिक परम्पराले पनि स्थान पाएकै छ।’
‘भगवान् बुद्ध राजकुमार होइनन् भन्ने देखिन्छ’ ‘आजसम्म नेपालको कुनै पनि कालखण्डको जन-अवस्थाको समग्र अध्ययन गरिएको छैन। शासकको इतिहास लेख्ने क्रममा अनेकौं छिद्रमा जन-अवस्थाका केही प्रसङ्ग नघुसेका भने होइनन्, ती अपवादलाई छाड्दा नियतवश नै नागरिकको इतिहास नलेखिएको भान हुन्छ।’
विभूषणको राजनीति  
विभूषणको राजनीति   लिच्छविकालदेखि नै प्रचलनमा रहेका विभूषण, अलङ्कार र मानपदवीले गणतन्त्रसम्म आइपुग्दा नाम र स्वरूप बदले पनि निहितार्थ एउटै छ– बहुलता निषेध गर्ने, शासकका कमजोरी लुकाउने र तिनको प्रशस्ति गाउने।
इतिहास छोपिएका इतिहासकार 
इतिहास छोपिएका इतिहासकार  संशोधन मण्डलको संस्थापक अध्यक्षका रूपमा नेपाली इतिहासको प्रामाणिक परिशीलनमा खटिएका भोलानाथ पौडेलको चर्चा ऐतिहासिक वृत्तमा जति हुनुपर्ने हो, भएको छैन। 
राजा वीरेन्द्रकालीन मुद्रामा समाज, संस्कृति र प्रकृति
राजा वीरेन्द्रकालीन मुद्रामा समाज, संस्कृति र प्रकृति मुद्राले ऐतिहासिक र राजनीतिक सन्दर्भलाई तथ्यगत र वस्तुगत रूपमा व्याख्या गर्छ नै, सामाजिक, भाषिक, आर्थिक, सांस्कृतिक लगायत कोणबाट इतिहासको व्याख्या गर्न पनि यसको भूमिका रहन्छ।
नेपालको प्रागैतिहासिक अध्ययनमा गुड्रुन कर्भिनस
नेपालको प्रागैतिहासिक अध्ययनमा गुड्रुन कर्भिनस विदेशी भूमिमा आएर नेपालको पुरातत्त्व, प्रागइतिहास र मानवशास्त्रको क्षेत्रमा गुड्रुन कर्भिनसले पुर्‍याएको योगदान सम्झिनु त जरुरी छ नै उचित मूल्याङ्कनको पनि आवश्यकता छ।
१६९ वर्षअघिको जनगणना 
१६९ वर्षअघिको जनगणना  जंगबहादुरको पालामा १९१० देखि तीन चरणमा गरिएको उपत्यकाका तीन शहरको जनगणनामा विशेषतः घरको आकारप्रकार, परिवार संख्या, पेशाको विवरण, मठ–मन्दिर, देवालय, पाटी–पौवा, सत्तल, धारा, ढुंगेधारा आदिको टिपोट उतारिएको छ।
सम्पदालाई घात गर्ने आधुनिकता
सम्पदालाई घात गर्ने आधुनिकता विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत हाम्रा सम्पदास्थललाई मानवीय वा अन्य कारणले क्षति हुन र खतराको सूचीमा पर्न नदिन संरक्षणमा सरकारी अग्रसरतासँगै समुदायको संवेदनशीलता महत्त्वपूर्ण छ।
पूर्वीय संस्कृतिमा कसरी भित्रिइन् धनकी देवी लक्ष्मी?
पूर्वीय संस्कृतिमा कसरी भित्रिइन् धनकी देवी लक्ष्मी?
इतिहास गोविन्द न्यौपाने
आर्यहरू मध्य एशियाबाट भारतीय सभ्यतामा प्रवेश गरेको स्थापित सिद्धान्त भएका कारण देवी लक्ष्मी पश्चिमी सभ्यताबाट भित्रिएको विषयमा बहस गर्न सकिन्छ।
जसले आफैंले लेखेको पुस्तक पढेर स्नातकोत्तर गरे
जसले आफैंले लेखेको पुस्तक पढेर स्नातकोत्तर गरे
आफैंले लेखेको पुस्तक पढेर स्नातकोत्तर तहको परीक्षा उत्तीर्ण गर्ने सुअवसर कमै विद्यार्थीलाई प्राप्त होला। त्यस्ता भाग्यमानी विद्यार्थीमा पर्छन्- इतिहासकार नयनाथ पौडेल।
इतिहासकार शंकरमान राजवंशी, जसको मृत्यु कुनै खबर बनेन!
इतिहासकार शंकरमान राजवंशी, जसको मृत्यु कुनै खबर बनेन!
कुनै एक विषयमा दक्षता हासिल गर्दैमा इतिहास लेखनको क्षेत्रमा काम गर्न सकिँदैन। भाषा, ज्योतिष विज्ञान, गणित, विज्ञान, लिप्यन्तर, रूपान्तर, भाषान्तर, व्याख्या, विवेचना जस्ता विषयमा दक्षता हुनैपर्छ। शंकरमान तिनैमध्येका एक थिए।
के लिच्छविकाल 'स्वर्णयुग' नै थियो ?
के लिच्छविकाल 'स्वर्णयुग' नै थियो ? लिच्छविकाललाई स्वर्णयुग मान्दा यहाँका आदिवासी जनजातिहरूको सांस्कृतिक योगदान एवम् मल्लकालीन नेवारी सभ्यताको देनलाई इतिहासमा कहाँनेर राख्ने भन्ने प्रश्नको जवाफ खोज्नुपर्छ।
बौद्ध दर्शनमा के हो प्रतीत्य–समुत्पाद ?
बौद्ध दर्शनमा के हो प्रतीत्य–समुत्पाद ? जगत्‌का कुनै पनि वस्तुको अस्तित्व स्थिर छैन, यसको शाश्वत स्वभाव नै गतिशील र परिवर्तनशील हुन्छ भन्ने अनित्यतावादी सिद्धान्तलाई पछिल्लो कालमा विकसित बौद्ध दर्शनहरूले केन्द्रीय आधार मानेका छन्।
संशोधन मण्डलको भविष्य
संशोधन मण्डलको भविष्य आर्थिक कठिनाइ, राज्यको असहयोग लगायत व्यवधानबीच खोज–अनुसन्धान गर्दै आएको संशोधन मण्डल हाँक्ने दोस्रो पुस्ता नदेखिनु यो संस्थाको निरन्तरता र इतिहास लेखनको क्षेत्रका लागि समस्या हो।