गणेश खनिया

पानी व्यवस्थापनमा चुलिंदो चुनौती

पानी व्यवस्थापनमा चुलिंदो चुनौती

विचार गणेश खनिया

परम्परागत पानी संरक्षणका विधि र प्रक्रियालाई त्याग्दै जाँदा पानीको सङ्कट त थपिएको छ नै, व्यवस्थापनका चुनौती पनि चुलिंदै गएका छन्।

छोरीले लेखेका आमाहरूको इतिहास

छोरीले लेखेका आमाहरूको इतिहास आमा, हजुरआमाहरूको बालविवाह, बहुविवाह देखेसुनेका चेलीहरूले लेखेका यी लेख आमा–छोरीका सम्बन्धमा मात्र सीमित छैनन्, जिज्यू आमा र नातिनी पुस्तासम्म जोडिएका छन्।

‘यो समालोचकको समय होइन’

‘यो समालोचकको समय होइन’ ‘अग्रज लेखकहरू बार्दलीमा बसेर तल हेर्थे। यसरी हेर्दा त टाउको, आँखा मात्र देखिन्छ। अहिलेका लेखकहरू पिंधमै गएर, त्यही समाजसँग साक्षात्कार गर्दै लेख्दै छन्, यो राम्रो पक्ष हो।’

अलग धारको अप्ठेरो

अलग धारको अप्ठेरो मौलिक विषय, स्थानीय संस्कृति र रैथाने परिवेशमा अलग धारका नेपाली फिल्म बन्ने क्रम बढे पनि उल्लेख्य दर्शकको साथ नपाउँदा यसको विस्तारको बाटो चुनौतीपूर्ण बनेको छ।

विभेदका व्यथा उजागर गर्ने दुई पुस्तक

विभेदका व्यथा उजागर गर्ने दुई पुस्तक अलग अस्तित्व र पहिचान बोकेर असहज बाँचिरहेकाप्रति समभाव राखिए केही हदसम्म भए पनि विभेदरहित र न्यायपूर्ण समाज बनाउन सकिएला।

विज्ञान-आख्यानको दुनियाँ

विज्ञान-आख्यानको दुनियाँ मान्छे र रोबोटमध्ये कसको प्रेम सही छ? साहित्यतर्फको नोबेल पुरस्कार विजेता काजुओ इशिगुरोले क्लारा एन्ड द सन मार्फत पाठकलाई द्विविधामा पुर्‍याएका छन्।

अफगान युद्धका अभिघात

अफगान युद्धका अभिघात हुसैनीको विशेषता नै हो, अस्तव्यस्त राजनीतिक परिवेशबीच पनि मानवीय प्रेम र सम्बन्धका विविध आयामलाई उधिन्ने र मिहिन ढङ्गले केलाउने।

कल्प-ग्रन्थ : प्रयोग कि विलास !

कल्प-ग्रन्थ : प्रयोग कि विलास ! नगरकोटीको वर्णनमा पाठक लट्ठिने सम्मोहन त छ, तर कथा कता बग्दै छ भन्ने भेउ पाइँदैन। अनायासै विषय परिवर्तन भइरहन्छ, कथाको प्लटभित्र सब–प्लट खप्टिरहन्छ। स्वैरकल्पनाको मियोलाई फन्को मार्दामार्दै सकिन्छन् धेरै कथा। त्यसपछि के पढें भनी सोची ल्याउँदा केही याद रहँदैन।

किन अझै सान्दर्भिक छन् अर्वेल?

किन अझै सान्दर्भिक छन् अर्वेल? सर्वसत्तावादविरुद्ध लेखन मार्फत खरो उभिएका जर्ज अर्वेलको सान्दर्भिकता उनी बितेर गएको सात दशक नाघिसक्दा अधिनायकवादको मोहले घरीघरी टाउको उठाइरहने समकालीन राजनीतिक परिवेशमा झन् बढेर गएको छ।

साहित्यमा प्यालेस्टाइन-पीडा : 'उनीहरू मूलपाठ, हामी फूटनोट'

साहित्यमा प्यालेस्टाइन-पीडा : 'उनीहरू मूलपाठ, हामी फूटनोट' ऐतिहासिक आधारमा एघारौं शताब्दीको अन्त्यदेखि बसोबास गरेका हालका प्यालेस्टिनीलाई भूमिहीन र राज्यविहीन बनाउनु कुन मानवीयता हो? यदि यही दलिलको सहारा लिएर ऐतिहासिकताको दाबी गर्ने र अर्को पक्षलाई बहिष्करण गर्ने हो भने त संसारभरका कुनै भूगोल पनि चोखो रहनेछैन, हालको बहुल समाजको आकार र नक्शा पनि सग्लो रहनेछैन।