सम्झना

सम्झना

डोरबहादुर हुनु र नहुनु

डोरबहादुर हुनु र नहुनु

सम्झना हिमालखबर

डोरबहादुर विष्टलिखित पुस्तक ‘भाग्यवाद र विकास’ले मानवशास्त्रको नेपाली स्कूल स्थापनाको जुन प्रयत्न गरेको थियो, नेपाली मानवशास्त्रले त्यस्तो मौलिक सैद्धान्तिक दृष्टिकोणसहित नेपाली समाजको व्याख्या र विश्लेषण गर्ने परम्परालाई समृद्ध पार्न नसक्नु हाम्रो सीमा रह्यो।

भूगोलमै हराए भूगोलका ज्ञाता

भूगोलमै हराए भूगोलका ज्ञाता 'अदभूत' थियो उनको काम गर्ने क्षमता। उनको जीवनशैली र काम गर्ने ऊर्जा देख्दा त त्यस शब्दको अघिल्ला दुई वर्ण झिक्नु उपयुक्त देखिन्थ्यो। रक्सी त्यत्तिकै पिउन सक्ने, चुरोट छिनछिनमा फुक्नुपर्ने, तास खेल्न परे रात काट्न सक्ने। गजबको समन्वय थियो डा. हर्क गुरुङको जीवनमा विलक्षण विद्वत्ता र नैसर्गिकताको।

पर्वत ज्ञाता, हिमाल गाथा

पर्वत ज्ञाता, हिमाल गाथा हिमालको काखमा जन्मेर राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय ख्याति कमाएका डा. हर्क गुरुङले हिमाली चुचुरा र श्रृंखला कहिल्यै बिर्सेनन्।

के थिए हर्क गुरुङ ?

के थिए हर्क गुरुङ ? बिथोलिएको, बाटो बिराएको हाम्रोजस्तो समाजमा एउटा यस्तो विश्वसनीय, खम्बिर प्राज्ञिक नेतृत्व चाहिन्छ जसले वस्तुस्थितिको गम्भीर विश्लेषण गरेर सही मार्ग देखाइदिन सकोस् । डा.हर्क गुरुङ अपवाद र र्निविवाद त्यस्ता एक व्यक्तित्व थिए ।

‘एन्टी जेम्स बन्ड’

‘एन्टी जेम्स बन्ड’ झूट र विरोधाभाषलाई लेखनको मूल विषय बनाएका जोन ल क्यारेले जीवनमा थोरै मात्रै अन्तर्वार्ता दिए । आजीवन साहित्यिक पुरस्कार लिन अस्वीकार गरे । उनी पुरस्कारबाट होइन पाठकबाट लेखकको गुणस्तर थाहा पाउनुपर्ने विचार राख्थे ।

बिटल्सको आँगनमा नारायण–गोपालको छायाँ

बिटल्सको आँगनमा नारायण–गोपालको छायाँ बेलायतमा ‘लिभरपुल बिटल्स म्युजियम’मा पुगेपछि लाग्यो, हाम्रा नारायणगोपाल र गोपाल योञ्जन, अम्बर गुरुङजस्ता मनमा बसेका कति संगीतसर्जक छन्, जसका नाममा छुट्टाछुट्टै संग्रहालय खोल्न सकिन्छ, अनि लिभरपुलमा जस्तै पर्यटक भित्र्याउन सकिन्छ।

एक ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’

एक ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’ ‘इङ्गलिस जेन्टलमेन’ सदृश्य एउटा हातमा उहाँको सदैव छाता रहन्छ घामपानीबाट जोगिनलाई र परेको बेला टेक्ने लौरो बनाउनलाई अनि अर्को हातमा किताब र पत्रपत्रिकाको पुलिन्दा। व्यसन हो उहाँको पढ्ने बानी।

‘ब्रुनाई विद्रोह’ का एक नायक

‘ब्रुनाई विद्रोह’ का एक नायक सन् १९९७ ब्रुनाईस्थित जीआरयूमा विद्रोह गर्ने ११ भूतपूर्व गोर्खा सैनिकमध्येका एक थिए– गजेन्द्र इस्वो। उनै इस्वोहरूको संघर्षकै कारण आज धेरै बेलायती गोर्खा सैनिकले समान सेवासुविधा, बेलायतमै बसोबासको अवसर जस्ता केही ऐतिहासिक उपलब्धि हासिल गरेका छन्।

एउटा ज्योति, जो असमयमै निभ्यो !

एउटा ज्योति, जो असमयमै निभ्यो ! नेपालका उच्च हिमाली क्षेत्रमा पदयात्री, भरिया तथा तीर्थयात्रीको उद्धारमा प्रकाश अधिकारीले जति योगदान गरे, शायदै अरू कसैले गरे ।

स्वामी अग्निवेशः एक विद्रोही संन्यासी

स्वामी अग्निवेशः एक विद्रोही संन्यासी सांसारिक जीवनबाट अलग हुन संन्यासी भए पनि स्वामी अग्निवेश आजीवन समाजका द्वन्द्वहरूसँग लडे । कमजोर, अपहेलित, दलित, शोषित, पीडितका कट्टर पक्षपाती बने र हिन्दू धर्मान्धहरू विरुद्ध इस्पात झैं उभिए।

सीमाञ्चलका सारथि थिए– रघुवंश बाबू

सीमाञ्चलका सारथि थिए– रघुवंश बाबू जातिवादमा जेलिएको बिहारको राजनीतिमा उच्च जातिका रघुवंशप्रसाद सिंह पिछडावर्गमा समेत कहिल्यै ‘मिसफिट’ थिएनन् । कतिपयको भनाइमा ‘बिहारको राजनीतिमा जनप्रतिनिधि मानक बनाउनु पर्दा उनको जीवनचरित्र नै पर्याप्त हुन्छ ।’

भेट्दै गरौंला, टेड !

भेट्दै गरौंला, टेड ! टेड रिकार्डीका नेपाल सम्बन्धी अनगिन्ती विषयका लेख, रचना, पुस्तक जसले पढ्दछ, ऊ आफैं विद्वान् बन्दछ ।

बीपी भन्थे– म ईश्वरसँग विवाद गरिरहेको छु

बीपी भन्थे– म ईश्वरसँग विवाद गरिरहेको छु पशुपतिनाथ मन्दिरको दक्षिणढोका सामुन्ने युवराज्ञी इन्द्र र बडामहारानी रत्नसहित महाराजाधिराज महेन्द्रको ढलौटका प्रतिमाहरू उद्घाटनपछि प्रधानमन्त्री बीपीले भन्नुभयो, “पशुपतिनाथसमक्ष हात जोडेर महाराजाधिराज राज भएको देख्ता ईश्वरका सामुन्ने सबै बराबर छन् भन्ने बताइरहेको छ।”