HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
इतिहास
चन्द्रागिरिबाट हेर्दा!
चन्द्रागिरिबाट हेर्दा!
इतिहास मोहन मैनाली 
चन्द्रागिरि बोल्थ्यो त मनमा खट्केको कुरा पक्कै व्यक्त गर्ने थियो- पृथ्वीनारायणको शालिकछेउ रणजितको शालिक किन नराखेको?
कानूनी साहित्यको झल्को
कानूनी साहित्यको झल्को
नेपाली साहित्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने कानून विषयका पुस्तकको चर्चा गर्दा १९७७ सालमा प्रकाशित औंठाको सहीछाप विषयको व्यवहार अग्रपंक्तिमा आउँछ। यसका लेखक मास्टर हरिगोपाल बेनर्जी र खरिदार अमृतनाथ उपाध्याय हुन्।
प्रथम शहीद बहसः तथ्यमा लखन थापा र बाँकावीर
प्रथम शहीद बहसः तथ्यमा लखन थापा र बाँकावीर
लखन थापाले हातहतियार सहितको लडाकू सेना गठन गरी देशको स्वतन्त्रता, स्वाधीनताको खातिर विद्रोह गरेको देखिन्छ। तर‚ बाँकावीरको विद्रोह सामूहिक भलाइभन्दा पनि राजपरिवारका निम्ति भएको देखिन्छ।
किरात: शब्द, वंश र बसाइँसराइ इतिहास
किरात: शब्द, वंश र बसाइँसराइ मेसोपोटामिया-बेबिलोन सभ्यतामा विविध समयमा देखापरेका अहुर, सुमेरियाली, कासी र किरेतिते जातिहरू विभिन्न कारणले पूर्वतिर फैलँदै आउँदा यिनैबाट किरातको कासी (कास्सी) र लासा वंश तथा खुम्बू, लेप्चा, धिमाल आदि नयाँ जाति बनेको सङ्केत मिल्दछ।
बौद्ध धर्मावलम्बीको विद्रोह इतिहास
बौद्ध धर्मावलम्बीको विद्रोह गौतम बुद्ध जन्मिएको र प्राचीनकालदेखि नै बौद्ध धर्मको विकास र विस्तार भएको देशमा वेला वेलामा बौद्ध विद्रोह भएको पाइन्छ। राज्यबाट विद्रोहीहरूको हत्या तथा बौद्ध धर्म अनुशरण गरेकै कारण देश निकाला र जेल सजाय दिइएको पाइन्छ।
बेलायत-गोर्खा युद्धले बताउने सीमाका कथा इतिहास
बेलायत-गोर्खा युद्धले बताउने सीमाका कथा सन् १८१४-१६ को बेलायत-गोर्खा युद्धले नेपाल-भारत सीमा विवादबारे धेरै कुरा बताउन सक्छ।
खस आर्यहरूको वंशावली निर्माण र भ्रम इतिहास
खस आर्यहरूको वंशावली निर्माण र भ्रम अधिकांश खसहरूले ऋषिहरूलाई आफ्ना पुर्खा मानेका छन्। यस्तै‚ हिन्दू धर्मावलम्बी भएकै कारण आफ्नो इतिहास भारतसँग जोड्छन्। तर‚ उनीहरूको प्राचीन ठाउँ बेबिलोन हो।
बीपीले गीताको कर्मयोग दर्शनमा देखेको खोक्रोपन टिप्पणी
बीपीले गीताको कर्मयोग दर्शनमा देखेको खोक्रोपन निष्काम कर्मको कुरा गर्ने तर असल र खराब नछुट्याउने गीतामा वर्णित कृष्णको कर्मयोग दर्शन खोक्रो रहेको बीपी कोइरालाको ठम्याइ देखिन्छ।
धनकुटामा काजी जसपाउ थापाको निशानी इतिहास
धनकुटामा काजी जसपाउ थापाको निशानी सैनिक प्रयोजनको कोतखाना स्थापना गरेर धनकुटालाई पूर्वी नेपालको केन्द्र बनाउने कार्यको शुरूआत काजी जसपाउ थापाले गरेको विभिन्न दस्तावेजहरूले देखाउँछ।
विजयपुरका खनालहरूको नालीबेली इतिहास
विजयपुरका खनालहरूको नालीबेली विजयपुरमा दन्तकाली मन्दिरको पूजा चलाउने जिम्मेवारी पाएका खनालहरू तनहुँकोटबाट गएका थिए, जो सेनवंशी राजाकै समयमा त्यहाँ पुगेका थिए।
मनुस्मृतिमा के छ ? इतिहास
मनुस्मृतिमा के छ ? मनुस्मृति सही वा गलत भनेर निर्क्योलमा पुग्नुपूर्व यसको रचनापद्धति र विभिन्न कालखण्डको अध्ययन आवश्यक देखिन्छ।
जंगबहादुरको मृत्यु स्वाभाविक कि हत्या? इतिहास
जंगबहादुरको मृत्यु स्वाभाविक कि हत्या? साक्खै मामाको हत्या गरेर सत्ताप्राप्तिको बाटोमा पदार्पण गरेका जंगबहादुरकै पनि आफ्नै भाइ, भारदार र दरबारिया षड्यन्त्रमा पटक पटक हत्या प्रयास भएको थियो।
नेपालमा तौर्यत्रिक इतिहास
नेपालमा तौर्यत्रिक नाट्य-संगीतका आवरणमा बाहिरी देशबाट कलाकार झिकाएर गरिने रसरङ्गले देशको भेद खुल्ने भन्दै पृथ्वीनारायण शाहले यस्ता कामलाई आफ्नो पालामा विराम दिन खोजे पनि उनको नीतिको अनुसरण उनकै सन्ततिले गरेनन्।
बडाकाजी अमरसिंह: भीमसेन थापाबाट यसरी भोगेका थिए असहयोग र अपमान  इतिहास
बडाकाजी अमरसिंह: भीमसेन थापाबाट यसरी भोगेका थिए असहयोग र अपमान  पृथ्वीनारायण शाह सहित चार पुस्ताका राजाको शासनकालमा राज्य विस्तार र रक्षाका लागि लडेका बडाकाजी अमरसिंह थापाले पटक पटक भीमसेन थापाको पूर्वाग्रहको शिकार हुनुपर्‍यो।
लुम्बिनीमा सम्राट् अशोकको कर! विचार
लुम्बिनीमा सम्राट् अशोकको कर! राजा अशोकले लुम्बिनीबासीको कर घटाइदिएको व्याख्याले त्यति वेला लुम्बिनी मगध साम्राज्य अन्तर्गत रहेको झल्को दिने भन्दै प्राचीन अभिलेखलाई नेपालको स्वतन्त्रताका लागि आपत्तिजनक ठान्नु इतिहासलाई वर्तमानको आँखाबाट बुझ्न खोज्दाको समस्या मात्र हो।
को हुन् किरात?
को हुन् किरात?
इतिहास हिमालखबर
आर्य आगमनको समयमा हिमालय पहाड प्रागैतिहासिक किरातको भूमि भए पनि किरात यहाँको सर्वप्राचीन जाति होइन, बरु यसमध्येकै कुनै जाति चाहिं पाषाणकालदेखिका हुन सक्छन्।
राणाकालमा महिलाले उठाएको त्यो ‘भाग्य चिट्ठा’ बहस
राणाकालमा महिलाले उठाएको त्यो ‘भाग्य चिट्ठा’ बहस
शासन व्यवस्थाको अँध्यारो युग र पुरुषप्रधान मानसिकता आजभन्दा जब्बर रहेको राणाकालमा पनि महिलाहरूले सार्वजनिक वृत्तमा पुरुषसँग पौंठेजोरी खेलेका थिए।
लखनउ विद्रोह दबाएर फर्केपछि लखन थापाले भने- जंगबहादुरले नेपाल म्लेच्छलाई बेच्यो!
लखनउ विद्रोह दबाएर फर्केपछि लखन थापाले भने- जंगबहादुरले नेपाल म्लेच्छलाई बेच्यो!
लखनउ विद्रोह दबाउन जंगबहादुर राणाले खटाएको पल्टनका सदस्य लखन थापाले उल्टै भारतीय विद्रोहीहरूबाट राष्ट्रिय स्वतन्त्रता र स्वाधीनताको मूल्य बुझे। फर्किएपछि राणाशासन विरुद्ध मोर्चा कसे।
लखनउ विद्रोह: जंगबहादुरको ध्येय इतिहास
लखनउ विद्रोह: जंगबहादुरको ध्येय अङ्ग्रेज शासन विरुद्ध भारतमा चर्किएको सिपाही विद्रोह दबाउन नेपाली सेना खटाउनुका पछाडि जंगबहादुरको एउटै ध्येय थियो- अङ्ग्रेजको मन जितेर आफ्नो निरंकुश सत्तालाई थप बलियो बनाउनु।
ओझेलमा पृथ्वीनारायण शाहकी छोरी विलासकुमारी इतिहास
ओझेलमा पृथ्वीनारायण शाहकी छोरी विलासकुमारी राज्य विस्तारको प्रसङ्गमा पृथ्वीनारायणका छोरा बहादुर शाह, बुहारी राजेन्द्रलक्ष्मी र भारदारहरूको नाम आउँछ, तर छोरी विलासकुमारीको नाम त्यति आउँदैन, जबकि उनको भूमिका पनि त्यत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ।
पृथ्वीनारायण शाहको दानवीकरण गर्नेहरूको नाममा इतिहास
पृथ्वीनारायण शाहको दानवीकरण गर्नेहरूको नाममा पृथ्वीनारायण शाहको एकतर्फी विरोधले हामीलाई कहिँ पुर्‍याउँदैन। बदल्न नसक्ने इतिहासका घटनाक्रमबारे झगडा गरेर बस्नुभन्दा इतिहासमा भएका गल्ति कमजोरी सुधार्न सोच, बोली र व्यवहार परिवर्तन गरेर अगाडि बढ्नु जस्तो रचनात्मक र सकारात्मक विकल्प केही हुन सक्तैन।
ढल खन्दा राजा अंशुवर्मा पालाको शिलालेख भेटियो समाचार
ढल खन्दा राजा अंशुवर्मा पालाको शिलालेख भेटियो ५ पुसमा ललितपुरको पाटन दरबार, भीमसेन मन्दिर अगाडि ढल खन्ने क्रममा लिच्छविकालीन शिलालेख भेटिएको छ।
नेपाललाई सार्वभौम बनाएको त्यो सन्धि  इतिहास
नेपाललाई सार्वभौम बनाएको त्यो सन्धि  सुगौली सन्धिले नेपाललाई भौगोलिक आकार दिए पनि हाम्रो सार्वभौमसत्ताको परिचय विश्वमा पुर्‍याएको सन् १९२३ को सन्धिले हो। तर, यो सन्धिबारे जसरी र जति बहस हुनुपर्ने हो, त्यो हुन सकेको छैन। 
बिर्सनै नहुने सन् १९२३ को नेपाल-बेलायत सन्धि  इतिहास
बिर्सनै नहुने सन् १९२३ को नेपाल-बेलायत सन्धि  नेपालको समेत चाहना अनुसार भएको र नेपालले विश्व मानचित्रमा बेलायतबाट सार्वभौमसत्ता सम्पन्न मुलुकको औपचारिक मान्यता प्राप्त गरेको २१ डिसेम्बर १९२३ मा हस्ताक्षरित नेपाल–ब्रिटिश इन्डिया सन्धि बिर्सिइँदै गएको छ। 
पूर्वीय संस्कृतिमा कसरी भित्रिइन् धनकी देवी लक्ष्मी? इतिहास
पूर्वीय संस्कृतिमा कसरी भित्रिइन् धनकी देवी लक्ष्मी? आर्यहरू मध्य एशियाबाट भारतीय सभ्यतामा प्रवेश गरेको स्थापित सिद्धान्त भएका कारण देवी लक्ष्मी पश्चिमी सभ्यताबाट भित्रिएको विषयमा बहस गर्न सकिन्छ।
यस्तो छ प्रथम विश्वयुद्धका गोर्खा सैनिकको आत्मकथा इतिहास
यस्तो छ प्रथम विश्वयुद्धका गोर्खा सैनिकको आत्मकथा बेलायतको तर्फबाट प्रथम विश्वयुद्ध लड्ने क्रममा जर्मनीले बन्धक बनाएकामध्ये दुई गोर्खा सैनिकका स्वराङ्कनमा आत्मकथाको स्वाद भेटिन्छ।
के थियो पृथ्वीनारायण शाहको नेपाल एकीकरण रणनीति? इतिहास
के थियो पृथ्वीनारायण शाहको नेपाल एकीकरण रणनीति? पृथ्वीनारायण शाहद्वारा सञ्चालित सैनिक अभियानको सबैभन्दा उल्लेखनीय पक्ष राष्ट्रिय शक्तिका चार साधनहरू कूटनीति, सूचना, सैनिक र आर्थिक पाटोको समन्वयकारी तथा प्रभावकारी परिचालन थियो।
नेपाल र महाचीन इतिहास
नेपाल र महाचीन भारतीय लोकयात्रा अर्थात् सभ्यता फैलेका देशलाई एक थरी ऐतिहासिकहरुले ‘बृहत्तर भारत’ भने जस्तै चीनको राजकीय लेखमा आएको ‘महाचीन’ शब्दको अर्थ पनि खास चीन देश भन्ने नभई चीनको प्रभाव क्षेत्र हो।
मदन पुरस्कार विजेता इङ्नाम भन्छन्- कथा सुने जस्तो भयो, विश्वासै लागेन इतिहास
मदन पुरस्कार विजेता इङ्नाम भन्छन्- कथा सुने जस्तो भयो, विश्वासै लागेन मदन पुरस्कार विजेता लेखक भगिराज इङ्नामले आफ्नो पुस्तकले पुरस्कार पाएको सुन्दा विश्वासै नलागेको बताएका छन्।
बौद्धिक परनिर्भरता विरुद्धको पहिलो पाइला (पुनःप्रकाशित) इतिहास
बौद्धिक परनिर्भरता विरुद्धको पहिलो पाइला (पुनःप्रकाशित) नयराज पन्तकै शैलीमा अरू क्षेत्रमा पनि काम गरिएको भए नेपाल विद्याका केही हाँगाबिंगाको केन्द्र बन्थ्यो, अहिले जस्तो सबै क्षेत्रमा परमुखापेक्षी हुँदैनथ्यो।