HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
डोरबहादुर हुनु र नहुनु
डोरबहादुर हुनु र नहुनु
सम्झना हिमालखबर
डोरबहादुर विष्टलिखित पुस्तक ‘भाग्यवाद र विकास’ले मानवशास्त्रको नेपाली स्कूल स्थापनाको जुन प्रयत्न गरेको थियो, नेपाली मानवशास्त्रले त्यस्तो मौलिक सैद्धान्तिक दृष्टिकोणसहित नेपाली समाजको व्याख्या र विश्लेषण गर्ने परम्परालाई समृद्ध पार्न नसक्नु हाम्रो सीमा रह्यो।
कता गए होलान् डोरबहादुर ?
कता गए होलान् डोरबहादुर ?
७१ वर्षको उमेरमा बेपत्ता भएका डोरबहादुर विष्ट आज ४ माघबाट ९५ वर्ष लाग्छन्। मलाई पहिलो पटक कर्णाली पुर्‍याउने उनी नै थिए। कर्णालीलाई समृद्ध बनाइछाड्ने दृढ संकल्प बोकेका विष्ट कता हराए होलान् ?
‘नेकपाका दुवै समूह विभाजनको अपजस लिन तयार देखिएनन्’
‘नेकपाका दुवै समूह विभाजनको अपजस लिन तयार देखिएनन्’
कुनैपनि दलले जहाँ अध्यक्ष र महासचिव हुन्छ, त्यही नै दल हुन्छ भन्नु नै दल विभाजनको आधार तयार गर्नु हो। दलको विधानको व्यवस्थाले केही महत्व राख्न सक्दछ। तर, हामीले बुझ्ने भनेको सार्वजनिक रूपमा जारी भएको कानून हो।
वन मुद्दा धमाधम फिर्ता गर्दै अदालत, क्षेत्राधिकारको अन्योल कायम रिपोर्ट
वन मुद्दा धमाधम फिर्ता गर्दै अदालत, क्षेत्राधिकारको अन्योल कायम देश संघीय संरचनामा गएपछि आवश्यक ऐन कानून नबन्दा र बनेका पनि एक आपसमा बाझिँदा अदालत र डिभिजन वन कार्यालयबीच क्षेत्राधिकारको अन्योल उत्पन्न भएको छ। जसकारण अदालतले वनसम्बन्धी कतिपय मुद्दा धमाधम डिभिजन वन कार्यालयमा नै फर्काइरहेको छ।
मन्त्री गणेशमान टुँडिखेल चक्कर मार्थे ब्लग
मन्त्री गणेशमान टुँडिखेल चक्कर मार्थे गणेशमानजी साँझ प्राय सदर टुँडिखेल दुइ तीन चक्कर लगाउनुहुन्थ्यो। म पनि सँगसँगै हुन्थेँ। त्यति बेला वहाँ प्रायः मन्त्रिमण्डलका निर्णय सुनाउनुहुन्थ्यो। ती भोलिपल्टका समाचारका विषय बन्थे।
के जलथलमा भेटिएला त हराएको मुसे मृग ?  विचार
के जलथलमा भेटिएला त हराएको मुसे मृग ?  अनुसन्धानदाताहरूका अनुसार अहिले नेपालमा मुसे मृग (इन्डियन सेभ्रोटिन) पाइने कुरामा ठूलो सन्देह छ। तर, जलथल जंगलमा खेले हुर्केका स्थानीयहरू केही वर्षअघिसम्म यो मृग आँखैअघि देखेको वर्णन गर्छन्। 
भैरव रिसाल र भैरव अर्यालको एउटै चुल्हो ब्लग
भैरव रिसाल र भैरव अर्यालको एउटै चुल्हो भैरव अर्याललाई खोई के–के समस्या थियो कुन्नी? चाँडै अस्वभाविक मृत्यु रोज्नुभयो। त्यति प्रतिभाशाली मान्छेले किन त्यति चाँडै अपहत्ते गरी मर्नु पर्‍या होला भन्ने अझै लागिरहन्छ।
देश विजेताले मात्र होइन, पराजितले पनि बनाएका हुन् ! वाङमय
देश विजेताले मात्र होइन, पराजितले पनि बनाएका हुन् ! देश के हो ? आखिर देश भन्नु हाम्रो पुर्खाले देखेको एक सपना हो। जसले राज्य विस्तार गर्दा जिते, तिनले सायद आफ्ना सन्तान यो मुलुकमा फलून् फुलून् भन्ने सोचेका थिए। जसले त्यो बेला हारे र पराजय स्विकारेर यो मुलुकमा बस्ने निर्णय गरे, तिनले पनि लडिराख्नुभन्दा पराजय स्विकार्नुमै आफ्ना सन्तानको भविष्य देखेका हुँदा हुन्।
‘एक गाउँ, एक भैरव दाइ’ ब्लग
‘एक गाउँ, एक भैरव दाइ’ नेपालका सबै गाउँमा मानिस छँदैछन्, मिहिनेत गर्ने पाखुरा छँदैछन्। जमिन, पानी, बोटविरुवा, हावा, घामजस्ता प्राकृतिक साधन धेरथोर मात्रामा छँदैछन्। मात्र उत्प्रेरकको मात्र खाँचो छ। सबै गाउँमा एक एक जना भैरव दाइ पुर्‍याउन सके आधारभूत आवश्यकता पूरा हुनेरहेछ।
‘मिनी नेपाल’ थियो नयाँ सडकको पिपलबोट ब्लग
‘मिनी नेपाल’ थियो नयाँ सडकको पिपलबोट नयाँ सडक पिपलबोट भनेपछि सिङ्गो नेपालको प्रतिनिधित्व हुने युग थियो, एकताका। बाहिरबाट पहिलोपल्ट काठमाडौँ आउने जो कोही पिपलबोट पुग्थ्यो। त्यहाँ कोही न कोही चिनजानका मान्छे भेटिहालिन्थ्यो।
महामारीमा यसरी भरोसा बने सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह समाचार
महामारीमा यसरी भरोसा बने सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह कोरोना महामारीमा नेपालका सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहको प्रभावकारिताका विषयमा एल्सेभियर जर्नलमा प्रकाशित लेखका अनुसार ५०० सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहले मानवीय तथा आर्थिक श्रोत परिचालन गरेर कोरोनाविरुद्धको अभियानमा लागेका थिए।
किन असफल भयो संवैधानिक परिषद् ? टिप्पणी
किन असफल भयो संवैधानिक परिषद् ? “सबैभन्दा उच्चपदस्थ व्यक्तिहरू संलग्न भएको संवैधानिक परिषद्जस्तो संस्था किन असफल हुन्छ ? यसका लागि संसद र अदालतले पनि भूमिका खेल्नुपर्छ। संवैधानिक परिषद्ले संसदलाई रिपोर्ट गर्ने प्रणाली विकास गर्नुपर्छ। परिषद्ले आफ्नो काम गर्दैन भने अदालतबाट बाध्यकारी आदेश आउनुपर्छ।”
‘पुस १ ले खाइदियाे समान अंश र बहुविवाहविरुद्धको विधेयक’ संस्मरण
‘पुस १ ले खाइदियाे समान अंश र बहुविवाहविरुद्धको विधेयक’ कमल राणा (९२), २०१६ सालमा नेपालको पहिलो संसदको माथिल्लो सदन महासभाको उपाध्यक्ष थिइन्। उनी महासभामा राजा महेन्द्रबाट मनोनित थिइन्। १९८५ सालमा पाल्पाको तानसेनमा जन्मिएकी राणाले हिमालखबरसँग राजा महेन्द्रले संसद विघटन गरेको दिन १ पुस २०१७ को सम्झना टेलिफोनमा यसरी सुनाइन्-
बीपी र महेन्द्र दुवैले किन बनाए सैन्य ‘कू’ को योजना ?  इतिहास
बीपी र महेन्द्र दुवैले किन बनाए सैन्य ‘कू’ को योजना ?  बुबा राजा त्रिभुवनले साली रत्नसँग विवाह गर्न नदिएका कारण युवराज महेन्द्रले बीपीसँग सहयोग मागे। बीपीले युवराजको प्रेमका खातिर राजाविरुद्ध सैन्य ‘कू’सम्मको योजना बनाए। तर, उनै महेन्द्रले जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बीपीलाई ‘कू’मार्फत गलहत्याए। 
नेपालको सन्दर्भमा अम्बेडकरको 'राज्य समाजवाद' कति उपयुक्त ? विचार
नेपालको सन्दर्भमा अम्बेडकरको 'राज्य समाजवाद' कति उपयुक्त ? असमानता र जातीय भेदभाव रहेको नेपालका लागि अम्बेडकरको राज्य समाजवाद सान्दर्भिक देखिन्छ, जसले पुनर्वितरणमुखी अवधारणाबाट समतामूलक समाजको परिकल्पना गर्छ।
यो ‘ब्राह्मणवादी पितृसत्ता’को समय हो!
यो ‘ब्राह्मणवादी पितृसत्ता’को समय हो!
हिमालखबर विशेष हिमालखबर
यो ब्राम्हणवादी पित्तृसत्ताले हो जसले महिलालाई पुरुषको ‘भोग्य’, दलित महिलालाई त वस्तु भन्दा तल राखेर व्यवहार गर्छ । र, भन्छ– महिला भएर प्रेम गर्नु बर्जित छ ! 
महान् मोचार्ट, जसको शव बाटैमा छाडेर मलामी फर्के
महान् मोचार्ट, जसको शव बाटैमा छाडेर मलामी फर्के
अंग्रेजी मितिका हिसाबले नारायणगोपालको निधन डिसेम्बर ५, १९९० मा भएको थियो । संयोग, यही दिन डिसेम्बर ५, १७९१ मा अस्ट्रियाका महान् संगीतज्ञ मोचार्टको देहान्त भएको थियो । तर, त्योभन्दा पनि महासंयोग त यिनै नारायणगोपालले यूरोपका दुई शताब्दी पुराना प्रतिभालाई सम्झेर लेख नै लेखेका रहेछन् । नारायणगोपालको दुर्लभमध्येको एक लेख ।
कस्तो थियो गोरखालीविरुद्ध लिम्बूहरूको विद्रोह ?
कस्तो थियो गोरखालीविरुद्ध लिम्बूहरूको विद्रोह ?
लिम्बूहरूको गोरखालीसँगको विद्रोह दमनमा बलका साथै छल पनि प्रयोग गरिएको थियो। तर, विद्रोह साम्यपछि पनि लिम्बूहरूले गोरखालीलाई शान्तसँग रहन दिएनन्।
यस्तो हुनसक्छ विपद् व्यवस्थापनको समावेशी पक्ष विचार
यस्तो हुनसक्छ विपद् व्यवस्थापनको समावेशी पक्ष विश्व स्वास्थ्य संगठन र विश्व ब्याङ्कले प्रकाशन गरेको प्रतिवेदन अनुसार हाल विश्वका करीब १५ प्रतिशत मानिसलाई कुनै न कुनै रुपमा अपाङ्गता छ। जसमध्ये औसत तीन प्रतिशतलाई नियमित कार्य सम्पादन गर्न चरम बाधा छ।
अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारका लागि समावेशी आवाज खोइ ? विचार
अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारका लागि समावेशी आवाज खोइ ? अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारबारे सबै तह र तप्काबाट समान ढंगले आवाज उठेको पाइँदैन। मानवअधिकार संरक्षणको पैरवी भइरहँदा अपाङ्गता भएका व्यक्तिको अधिकारलाई बिर्सन्छौं भने हामी आफैंले विभेदलाई संरक्षण गरिरहेको ठहर्छ।
महामारी सँगसँगै यसरी गर्न सकिन्छ रोजगारी सिर्जना र अर्थतन्त्रको विस्तार   टिप्पणी
महामारी सँगसँगै यसरी गर्न सकिन्छ रोजगारी सिर्जना र अर्थतन्त्रको विस्तार   महामारीले बर्बादी मात्र होइन, देशको अर्थतन्त्र रुपान्तरण गर्दै उत्पादन सामर्थ्य विस्तार र व्यापक रोजगारी सिर्जना गर्ने अवसर पनि दिएको छ। 
प्रवासमा जन्मेको ‘हामी नेपाली’ टिप्पणी
प्रवासमा जन्मेको ‘हामी नेपाली’ नेपालभित्र देशलाई ‘गोर्खा राज्य’ र भाषालाई ‘गोर्खा’ नै भन्ने समयमा भारतमा ‘नेपाली’ शब्दले जाति र भाषाको प्रतिनिधित्व गर्न थालिसकेको थियो । प्रवासमा जन्मिएको त्यही जातीय भावना नै नेपालभित्रको राष्ट्रिय भावनाको आधारभूमि बन्यो।
४० वर्षदेखि छोरा पर्खिरहेकी धनमाया इलामको माई नगरपालिका वडा नं. १०, लुम्बाक गाउँकी ८१ वर्षीया धनमाया तिम्सिनाले आफ्नो हराइरहेको छोरो फर्किएर आउने बाटो हेर्न थालेको ४० वर्ष भयो। काेलकत्ता कारागारमा थुनिएका उनका छाेरा दीपकलाई उद्धारकाे पहल शुरु भएसँगै धनमायाकाे आशा अरु बढेको छ ।
४० वर्षदेखि हराएका छोरालाई पर्खिरहेकी धनमाया (भिडिओ रिपोर्ट) रिपोर्ट
४० वर्षदेखि हराएका छोरालाई पर्खिरहेकी धनमाया (भिडिओ रिपोर्ट) इलामको माई नगरपालिका वडा नम्बर १०, लुम्बाक गाउँकी ८१ वर्षीया धनमाया तिम्सिनाले आफ्नो हराइरहेको छोरो फर्किएर आउने बाटो हेर्न थालेको ४० वर्ष भयो। ४० वर्षपछि उनका छोरा भारतको कलकत्तास्थित कारागारमा फेला परेका छन्।
महाकविको ‘इच्छापत्र’ वाङमय
महाकविको ‘इच्छापत्र’ लेखकले आफ्नो कामको पारिश्रमिक ज्यादै नै थोरै पाउँछ । परन्तु यदि ऊ सच्चा लेखक हो भने उसले आफ्नो कार्य रोक्नुहुँदैन । उसले जनतामा भिज्नुपर्दछ, जनताबाट सिक्नुपर्दछ, समस्त मानव जातिको जीवनबोधका लागि र सबै वर्तमान समस्याहरू तथा घटनाहरूको अनुबोधका लागि जनताको आत्मा खोतल्नुपर्दछ ।
सगरमाथा पुग्ने सडक पर्यटन
सगरमाथा पुग्ने सडक लुक्लालाई बाँकी राज्यसँग जोड्ने सडकले खुम्बु क्षेत्रको जीवनस्तर फेरिने तर्क एकातिर छ। तर, सँगै शेर्पा सभ्यता मासिने संशय पनि छ।
कहाँ छन् समालोचक ? कहाँ छ समालोचना ?  टिप्पणी
कहाँ छन् समालोचक ? कहाँ छ समालोचना ?  लाग्छ– विश्वविद्यालय बौद्धिक जमात होइन, विभिन्न पार्टीहरूप्रति बफादार कार्यकर्ता उत्पादन गर्दैछ ! प्राध्यापकलाई जागिर पकाउनु छ, विद्यार्थीलाई नम्बर फकाउनु छ। नतिजा, नेपाली साहित्यको मौलिक चिन्तनको स्तर निरन्तर ओरालो लाग्दो छ। 
नेकपामा दोस्रो पुस्ता निरीह बन्दा पार्टीको साख खस्कँदै, नागरिकमाथि सास्ती थोपरिंदै नेकपा
नेकपामा दोस्रो पुस्ता निरीह बन्दा पार्टीको साख खस्कँदै, नागरिकमाथि सास्ती थोपरिंदै सम्भावनाको नजरले हेरिएका नेकपाको दोस्रो पुस्ताका नेताहरु पहिलो पुस्ताकै स्वार्थ र गुटको बचाउ गर्ने पंक्तिमा लामबद्ध बन्दा नेकपाको साख त खस्केकै छ, नागरिकले सरकारबाट सहयोग भन्दा सास्ती व्यहोर्नुपर्ने अवस्था समेत सामान्य बन्न थालेको छ।
‘साथीहरूलाई आफैंमाथि विश्वास भएन, भएका उपलब्धि अहिल्यै बाँडीचुँडी खाइहाल्ने हतारो भो’ विचार
‘साथीहरूलाई आफैंमाथि विश्वास भएन, भएका उपलब्धि अहिल्यै बाँडीचुँडी खाइहाल्ने हतारो भो’ भविष्यमा पनि हाम्रो पार्टी ठूलो पार्टी बन्छ भन्ने विश्वास नेताहरुमा नभएका कारण नेकपामा यो समस्या आएको हो। 
वुहानबाट काठमाडौंलाई चिठी ब्लग
वुहानबाट काठमाडौंलाई चिठी वुहानमा बसिरहनु सामान्य निर्णय थियो। मानवीय सहायताको क्षेत्रमा काम गरिरहेकी म यस्तो उच्चस्तरको सङ्कट देखापरिरहँदा मैले छोड्ने कुरा भएन।