निर्मला ढकाल

छोरा होस् वा छोरी, विवाह २० वर्ष पारि

छोरा होस् वा छोरी, विवाह २० वर्ष पारि

विचार हिमालखबर

२० वर्षमा बिहेबारी भन्ने कानून हुँदा त बालविवाह रोकिएको छैन। त्यसभन्दा पनि कम उमेरमा बिहेबारीको कानून बन्यो भने अप्रत्यक्ष रूपमा बालविवाहलाई नै बढावा दिनेछ।

एकीकृत समाजवादी दर्ता भए प्रदेश १ सरकार परिवर्तन पक्का

एकीकृत समाजवादी दर्ता भए प्रदेश १ सरकार परिवर्तन पक्का नेकपा (एकीकृत समाजवादी)लाई एमालेका कति सांसदले साथ दिन्छन् भन्ने यकिन छैन, तर पार्टी विभाजित हुँदा प्रदेश १ सरकार परिवर्तन हुने भने निश्चित छ।

अलमलमा आदिवासी जनजाति आन्दोलन

अलमलमा आदिवासी जनजाति आन्दोलन कहिले आफैंभित्र त कहिले राज्यसँगका स-साना विषयमा अल्झिरहँदा आदिवासी जनजाति आन्दोलन सफल हुन सकेको छैन।

जनगणनामा यस कारण लेखाऔं 'कुलुङ'

जनगणनामा यस कारण लेखाऔं 'कुलुङ' राईमा गाभिएको कुलुङ जातिको छुट्टै भाषा, वेशभूषा, मौलिक संस्कार आदि भएकाले आदिवासी जनजाति सूचीमा सूचीकृत गर्न जातिगत सजगता आवश्यक छ। यस क्रममा आउँदो जनगणनामा 'राई' वा 'कुलुङ राई' नलेखी कुलुङ नै लेखाऔं।

आदिवासी जनजाति प्रतिष्ठान खारेजीको पक्षमा

आदिवासी जनजाति प्रतिष्ठान खारेजीको पक्षमा आदिवासी जनजातिको विषय हेर्ने आयोग बनिसकेको अवस्थामा ठोस काम गर्न नसकिरहेको र सरकारी प्राथमिकतामा पनि पर्न छाडेको आदिवासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान खारेज गर्नु उचित हुन्छ।

‘राई’ जाति होइन, पदवी

‘राई’ जाति होइन, पदवी जसरी राईहरूको आफूलाई जाति मान्ने आत्मनिर्णयको अधिकार छ, त्यसैगरी हामी कुलुङले पनि ‘कुलुङ’ लेख्न, लेखाउन र जातीय स्वपहिचानले चिनिन पाउनुपर्छ।

विवाहबाट गाउँभरि फैलियो कोरोना, घरघरमा बिरामी

विवाहबाट गाउँभरि फैलियो कोरोना, घरघरमा बिरामी धनकुटाको भेडेटार नजिकैको ओख्रे गाउँमा विवाहमा भएकाे जमघटपछि कोरोनाभाइरसको संक्रमण फैलिएको छ। गाउँपालिकामा एम्बुलेन्स नहुँदा अस्पताल लैजान नसकेपछि घरघरमा रहेका बिरामीलाई झन समस्या भएको छ।

महामारीमा बजेट: अर्थमन्त्रीको परीक्षा

महामारीमा बजेट: अर्थमन्त्रीको परीक्षा कोरोना महामारी, सम्भाव्य निर्वाचन र बढ्दो बजेट घाटा जस्ता चुनौतीको समाधान नै अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलको कार्यकालको परीक्षा हुनेछ।

'नेपाली इतिहासको परिवेश'को प्रकाशनसँग गाँसिएका केही पक्ष र (कु)तर्क

'नेपाली इतिहासको परिवेश'को प्रकाशनसँग गाँसिएका केही पक्ष र (कु)तर्क मैनालीका शब्दमा चौतारीले दुर्भाव राखेका भनिएका लेखक सौरभका दुई वटा लेख चौतारीले प्रकाशन गर्ने जर्नलमा छापिएको छ। अरू त अरू, मैनाली स्वयंको समेत लेख कमलप्रकाश मल्लको लेख छापिएकै जर्नल (समाज अध्ययन) मा प्रकाशित छ। सम्पादकका रूपमा हामीले या प्रकाशकका रूपमा चौतारीले सौरभ वा मैनालीप्रति दुर्भाव राखेका भए के ती सामग्रीले हाम्रा प्रकाशनमा स्थान पाउँथे होला र?

बीपी प्रतिष्ठान : कालोसूचीमा राख्नुपर्नेलाई ठेक्का, सामान नआई भुक्तानी सिफारिश

बीपी प्रतिष्ठान : कालोसूचीमा राख्नुपर्नेलाई ठेक्का, सामान नआई भुक्तानी सिफारिश कालोसूचीमा राख्नुपर्ने कम्पनीलाई ऐन मिचेर स्वास्थ्य सामग्री ल्याउन ठेक्का दिएको बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानले अहिले स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई गलत रिपोर्ट पठाएर सबै सामान नआई भुक्तानी दिन सिफारिश गरेको छ।

यसरी अवसान भयो लेनिनको ‘महान् अक्टोबर क्रान्ति’

यसरी अवसान भयो लेनिनको ‘महान् अक्टोबर क्रान्ति’ अपरिपक्व क्रान्तिबाट निर्मित सोभियत संघको असफलताबाट ग्रहण गर्नुपर्ने यथार्थ हो– स्वतन्त्रता र लोकतन्त्ररहित समाज व्यवस्थाले अन्ततः भ्रष्टाचार, पार्टी ब्युरोक्रेसी, निरंकुशता र जनदमनलाई प्रोत्साहित गर्छ। लेनिनवाद जोडिएको मार्क्सवादी शासनबाट साम्यवाद नआउने बरु त्यो ढल्दा मुलुकै अस्तित्वहीन हुने सत्य सोभियत संघ, युगोस्लाभिया, चेकोस्लोभाकिया, पूर्वी जर्मनीको नियतिले देखाउँछ।

हिन्दू पितृसत्ताले थिचेको महिलाको हाँसो

हिन्दू पितृसत्ताले थिचेको महिलाको हाँसो हिन्दू वर्णवादी समाजमा पितृसत्ताले महिलाको आर्थिक स्रोत, व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र यौनिकतामा कब्जा जमाएको छ। उनीहरूको हाँसो नियन्त्रित छ। हाँसो नै खुशीको मापक हो भने, नेपाली महिलाको ओठमा कति समय हाँसो झल्कन्छ?

स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्काे तीन दशक: के भए, के हुँदै छन्?

स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्काे तीन दशक: के भए, के हुँदै छन्? स्वास्थ्य अनुसन्धानको क्षेत्रमा विगतको तुलनामा पछिल्ला वर्ष धेरै प्रगति भए पनि अनुसन्धानलाई थप प्रभावकारी, गुणस्तरीय र विश्वसनीय बनाउन तथा जनस्वास्थ्यका पछिल्ला चुनौतीको सामना गर्न समयानुकूल प्रविधि, पूर्वाधार, जनशक्ति र स्रोत-साधन आवश्यक छ।

जसले पाकिस्तानको लडाकु विमान खसाए

जसले पाकिस्तानको लडाकु विमान खसाए

व्यक्तिवृत्त हिमालखबर

सन् १९७१ को भारत–पाकिस्तान लडाइँमा भारतीय सेनाले पाकिस्तानको एमआईजी १९ लडाकु विमान खसाएको थियो। त्यसरी विमान खसाउने व्यक्ति थिए, ७/११ जीआर (गोर्खा राइफल्स)का राइफलम्यान धनबहादुर राई (तामाङ)।

सशस्त्र द्वन्द्वः गरीबी कारण होइन

सशस्त्र द्वन्द्वः गरीबी कारण होइन गरीब त यति गरीब हुन्छ कि ऊसँग बन्दुक बोक्ने तागतै हुँदैन। राज्यहरू बलियो भएका बखत गरीबले म गरीब छु भनेर भन्ने स्वतन्त्रतासम्म उपयोग गर्न सक्दैन। संसारभरि नै बन्दुक बोक्ने तागत नभएकालाई अरूले बन्दुक बोकाइदिएर कथित क्रान्तिमा धकेलिदिएका हुन्छन् ।

बीपी प्रतिष्ठानमा बेथिति : कालोसूचीमा राख्नुपर्ने फर्मलाई ऐन मिचेर ठेक्का

बीपी प्रतिष्ठानमा बेथिति : कालोसूचीमा राख्नुपर्ने फर्मलाई ऐन मिचेर ठेक्का धरानको बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानले कालोसूचीमा राख्नुपर्ने कम्पनी ‘द मेडिकल सोलुसन प्रालि’लाई ऐन मिचेर फेरि अर्को ठेक्का दिएको छ ।

किपट बन्धकीले बसाइँ हिँड्न बाध्य लिम्बू

किपट बन्धकीले बसाइँ हिँड्न बाध्य लिम्बू किपटीया लिम्बूहरूसँग प्रशस्त जमिन थियो भने गैरकिपटीया साहुहरूसँग रूपैयाँ। ती साहुसँग पैसा लिई लिम्बुहरूले जग्गा बन्धकी दिए। अनेक तरिकाले जग्गा लिम्बूहरूको हातबाट फुत्किन गइ रैकरमा परिणत भए। अनि, लिम्बूहरूमा ‘सुभाङ्गी’ प्रथाप्रति नै वितृष्णा छायो।

रु.४५ हजार लगानी, मासिक एक लाख आम्दानी !

रु.४५ हजार लगानी, मासिक एक लाख आम्दानी ! काम गर्न जाँगर भए सामान्य लगानीमा पनि मनग्गे आम्दानी गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण बनेका छन्, कटहरी–२ मोरङका दिलीप अधिकारी। ४४ वर्षीय अधिकारीले रु.४५ हजार लगानी गरेर थालेको च्याउ खेतीबाट अहिले मासिक रु.१ लाख हाराहारी आम्दानी गर्छन्।

‘कवि, तिमी काम चाहिँ के गर्छौ ?’

‘कवि, तिमी काम चाहिँ के गर्छौ ?’ न्यायाधीशः अनि मातृभूमिका लागि उपयोगी काम चाहिं के गर्नुभयो ? ब्रोद्स्कीः मैले कविता लेखें । यही नै मेरो काम हो । मलाई विश्वास छ... मैले जे लेखेको छु, त्यो आज मात्र होइन भविष्यको पिढीलाई पनि उपयोगी हुनेछ । भीडबाट आवाज आउँछः हेर त ! कत्रो फुर्ती !

कसलाई र किन दिइयो यसवर्षको भौतिक शास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार ?

कसलाई र किन दिइयो यसवर्षको भौतिक शास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार ? सन् २०२० को भौतिक शास्त्रको नोबेल पुरस्कार प्राध्यापकहरू रोजर पेनरोज, राइन्हार्ड गेञ्जल र आन्ड्रिया गेजलाई प्रदान गरिने भएको छ। पेनरोज बेलायती, राइन्हार्ड जर्मन र गेज अमेरिकी खगोल शास्त्री हुन्।

नेपाललाई नेतृत्व लिने अवसर

नेपाललाई नेतृत्व लिने अवसर नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादनमा अनुकूल राष्ट्रिय नीति र विदेशी सहयोगलाई सदुपयोग गर्ने हो भने नेपालले जलवायु परिवर्तनको जोखिम न्यूनीकरण कार्यमा यस क्षेत्रकै नेतृत्व लिन सक्छ।

(अ)वैज्ञानिक वन व्यवस्थापनले गुम्दैछ समुदायको अधिकार

(अ)वैज्ञानिक वन व्यवस्थापनले गुम्दैछ समुदायको अधिकार वन नवीकरणीय प्राकृतिक श्रोत भएकाले संरक्षणसँगै उपयोग पनि गर्दै जानुपर्छ। हामीले संरक्षणमुखी नीति बनाएर वन त जोगायौँ तर, उपयोग गर्न नसक्दा/नजान्दा काठ लगायत अन्य पैदावारको आपूर्ति असहज बनेको छ।

रेलले सम्झायो बाल्यकाल

रेलले सम्झायो बाल्यकाल रेल आउने खबरले मानिसहरूमा स्वाभाविक रूपले विभिन्न खालका प्रतिक्रिया उत्पन्न गरायो। सामाजिक सञ्जालमा रेलका डिब्बा र इन्जिनका फोटाहरू देखिन थाले। हाम्रो परिवारमा भने यसले पुरानो स्मृतिको भेल नै ल्यायो।