HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
किताबका कुरा
‘ढिलोचाँडो समाज पुस्तकमै फर्किन्छ’
‘ढिलोचाँडो समाज पुस्तकमै फर्किन्छ’
अनिता भेटवाल
‘केही वर्षअघि अमेरिका जाँदा हातमा पुस्तक, लठ्ठी र पानी हुन्थ्यो। पछिल्लो पटक अस्ट्रेलिया जाँदा हातमा लठ्ठी र पानी त थियो, तर पुस्तक थिएन, मोबाइल थियो। प्रविधिले उथलपुथल ल्याए पनि मोबाइल वा इन्टरनेटले पुस्तकको गन्ध र आत्मीयता दिन सक्दैन।’
‘किताब पढ्नु मेरो लागि ध्यान गर्नु जस्तै हो’
‘किताब पढ्नु मेरो लागि ध्यान गर्नु जस्तै हो’
‘मान्छे एकाग्र छैन, समाजमा छटपटी छ। म आफू एकाग्र हुनका लागि किताब पढ्छु। कल्पनाशीलताको पाटा खुल्ने हुनाले पनि पढ्छु।’
‘निकुञ्ज क्षेत्रमा भएको बाटो सूर्योदयदेखि सूर्यास्तसम्म मात्रै खोल्नुपर्छ’
‘निकुञ्ज क्षेत्रमा भएको बाटो सूर्योदयदेखि सूर्यास्तसम्म मात्रै खोल्नुपर्छ’
‘संरक्षण क्षेत्रमा राति ११ बजेसम्म सडक खोल्नु दुःखदायी हो। जनताको सुविधाका लागि त ठीकै होला, तर वन्यजन्तुको दृष्टिले राम्रो होइन।’
‘लुकीछिपी विदेश गइरहेका मान्छेलाई जिउँदै समुद्रमा फालेको पनि देखें’ ‘लुकीछिपी विदेश जाने दुःखले जान्थे, जान्छन् भने पैसा तिरेर जानेहरू सुखले जान्छन्, फरक त्यति हो। दुवैको एउटै उद्देश्य काम गर्ने र पैसा कमाउने नै हो।’
‘नेपाल र भारतमा विद्यापति जस्ता कवि अर्का जन्मिएका छैनन्’ ‘मैथिली पदावलीले नै विद्यापतिको नाम चम्किएको हो। नेपाल र भारतमा मैथिली साहित्यमा उनी जस्ता कवि अर्का जन्मिएका छैनन्।’
‘द्वन्द्वका दागबारे लेख्न र बोल्न छाड्नु हुन्न’
‘द्वन्द्वका दागबारे लेख्न र बोल्न छाड्नु हुन्न’ ‘द्वन्द्वका घाउ अझै बाँकी छन्। पीडितले न्याय पाएका छैनन्। त्यसैले यो विषयमा अझै साहित्य लेखिनुपर्छ, सिनेमा बन्नुपर्छ र नाटक मञ्चन हुनुपर्छ।’
‘उमेर जति बढ्दै गयो त्यति नै बीपीको लेखनले प्रभावित पार्दै गयो’ ‘लेख्छु भन्दैमा मनगढन्ते कुरा लेखेर अबका पाठकले स्विकार्दैनन्। जति पाठक सचेत भएका छन् त्यसभन्दा बढी सचेत हुन पनि लेखकले धेरैभन्दा धेरै पढ्नैपर्छ।’
‘मुन्धुम मानव सभ्यताको इतिहास हो’ ‘मुन्धुम कुनै समुदायको धार्मिक ग्रन्थ मात्र नभई यो मानव सभ्यताको इतिहास हो। सामाजिक संस्कार र संस्कृतिको मुहान हो।’
‘सुअन्न र कुअन्नको भाष्यले हाम्रो खाने संस्कृतिमा प्रभाव पर्‍यो’ ‘यो मन पर्छ, त्यो मन पर्छ, यो मिठो लाग्छ, त्यो मिठो लाग्छ भन्ने पनि सापेक्षित रहेछ। जस्तो चीज खाने हाम्रो परम्परा र संस्कृति होइन, तर खाँदै गर्दा मिठो लाग्दै गयो।’
चुनाव प्रचार गर्न द्वारिकादेवी ठकुरानीले हातमा खोपेको त्यो ट्याटु
चुनाव प्रचार गर्न द्वारिकादेवी ठकुरानीले हातमा खोपेको त्यो ट्याटु ‘राजा महेन्द्रले जननिर्वाचित सरकार अपदस्त गरेपछि द्वारिकादेवी ठकुरानी सुदूरपश्चिमको मोर्चा सम्हाल्न भारतको पिथौरागढ र झुलाघाट मुकाम बनाएर बस्नुभयो। सीमावर्ती क्षेत्रका प्रशासनिक क्षेत्रमा आक्रमण गर्ने क्रममा आत्मसुरक्षाका लागि पेस्तोल बोक्नुहुन्थ्यो।’
‘बागमती त मरिसकेको छ’
‘बागमती त मरिसकेको छ’ ‘हामीले हेर्नुपर्ने खोलानदी सानातिना कीराफट्याङ्ग्रा, माछा, हाँस जिउने ठाउँ हो। उनीहरूको वासस्थान प्रदूषित मात्र गरेका छैनौं, मारेका छौं।’
‘महाभारतले सुखमा नमात्तिन र दुःखमा नआत्तिन सिकाउँछ’
‘महाभारतले सुखमा नमात्तिन र दुःखमा नआत्तिन सिकाउँछ’ ‘किताबले मानिसलाई बाँच्ने सीप दिन्छ, त्यो सीपले बौद्धिकता विकास र चेतनाको रूपान्तरण गर्न सक्छ। त्यसलाई मानिसले कसरी ग्रहण गर्छ भन्ने कुरामा भर पर्छ।’
किन मान्छेको मन कहिले बेचैन त कहिले उदास हुन्छ?
किन मान्छेको मन कहिले बेचैन त कहिले उदास हुन्छ? ‘एउटा मानिसको मानसिक स्वास्थ्य उसको हातमा मात्रै हुदैन। उसको परिवार, उसको वर्ग, उसले पाएको शिक्षा र संगत पनि मानसिक स्वास्थ्य राम्रो/नराम्रो बनाउने कारक बन्न सक्छ।’
‘चेपाङलाई बाघ बचाऊ भनेर मात्रै हुँदैन, आर्थिक रूपमा बलियो पनि बनाउनुपर्छ’
‘चेपाङलाई बाघ बचाऊ भनेर मात्रै हुँदैन, आर्थिक रूपमा बलियो पनि बनाउनुपर्छ’
‘एक्लोपन र प्रश्न गर्ने स्वभावले लेखक बनायो’ ‘अरूले जस्तै स्थिति सामान्य छ भनेर चित्त बुझाउन सक्दिनँ। आफूले देखेको समस्या औंल्याइहाल्छु। आफूसँगको विद्रोह पनि लेखनबाटै पोख्छु।’
‘पश्चिमाले लेखेको मात्रै पढ्यौं, पूर्वीय दर्शनमा पनि हिमालबारे विशद चर्चा गरिएको छ’
‘पश्चिमाले लेखेको मात्रै पढ्यौं, पूर्वीय दर्शनमा पनि हिमालबारे विशद चर्चा गरिएको छ’
महेश्वर आचार्य
‘जुनसुकै पूर्वीय दर्शनका रचनामा कहीं न कहीं पर्वतको विषय नजोडिएको छैन। ऋग्वेद, अर्थववेद र सबै पुराणमा कहीं न कहीं हिमालको कुरा आएकै छन्।’
‘गैरदलित पनि छुवाछुतबाट पीडित छन्’
‘गैरदलित पनि छुवाछुतबाट पीडित छन्’
‘छुवाछुतले त दलित मात्रै होइन, गैरदलित पनि पीडित छन्। बाहुनभित्र जैशी बाहुन पीडित छन्। ठकुरीले हमाललाई छुवाछुत गरेको छ। छुवाछुतको तरिका मात्र फरक छ। पानी चल्ला, बिहेबारी चल्दैन।’
‘लाहुरेका वीरगाथा धेरै लेखिए, मैले विरहको कथा लेखें’
‘लाहुरेका वीरगाथा धेरै लेखिए, मैले विरहको कथा लेखें’
‘वर्षौंसम्म धाउँदा पनि अदालतबाट मुद्दा छिनोफानो हुदैन भने सिन्का पाउँरू गर्दा धेरै समय लाग्दैन। फेरि सिन्का पाउँरू गर्दा अन्याय भयो भन्ने पनि छैनन्।’
गर्भको बच्चाको बुबालाई चिठी- मेरो आमाको ख्याल गर्दिनु न ल! ‘बिरामी पर्दा मानिस बिरामी मात्रै होस्, गरीब नहोस् भन्ने कुरा बुझाउन यो किताब लेखेको हुँ।’
‘साहित्य लेखन तमसुक लेखे जस्तो होइन नि’
‘साहित्य लेखन तमसुक लेखे जस्तो होइन नि’ रञ्जित गजमेरले विरह, प्रेम र रोमान्सका गीत मात्रै होइन, महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ‘कुन मन्दिरमा जान्छौ यात्री’जस्तो आध्यात्मिक गीत समेत कम्पोज गर्नुभएको छ। कसरी एउटा मान्छेले यति धेरै विविधता दिन सक्छ। यस्ता ‘भर्सटाइल कम्पोजर’ कमै मात्र हुन्छन्।
‘पारिजातबारे धेरै बकवास लेखिएको छ’
‘पारिजातबारे धेरै बकवास लेखिएको छ’ ‘हाम्रा समीक्षक गहिरोसँग अध्ययन नगरी समीक्षा गर्छन्। मेरा बारे टिप्पणी गर्दा मैले लेखेका फरक फरक विधाका किताब पढ्नुपर्‍यो नि!’
‘जोखिम मोलेरै आनीको कथा लेखेकी हुँ’ ‘मेरो विद्यालयका केही विद्यार्थी पारिवारिक कारणले गुम्बामा आनी बन्न गए। पछि उनीहरू फर्किएको देखेँ। त्यसैले आनी पेमाको कथामा एक किसिमले विद्रोह पनि देखाएको हुँ।’
‘भारतको ध्यान नेपालको पानीमा छ, हामी चनाखो हुनुपर्छ’
‘भारतको ध्यान नेपालको पानीमा छ, हामी चनाखो हुनुपर्छ’ ‘भारतले पञ्चेश्वरमा सहमति नजनाउने हो भने महाकाली सन्धिमा भएको प्रावधान अनुसार पुनरावलोकन गर्न नेपालले राजनीतिक तहमा कुरा गर्न जरुरी छ।’
‘समाजका विविध पक्षको गहिरो बुझाइ र ज्ञान विना पढ्न लायक किताब लेख्न सकिन्न’ ‘विषयवस्तुको ज्ञान र गहिराइमा पुग्न धेरैभन्दा धेरै गैरआख्यान पढ्नुपर्छ भने पठनीय लेखनशैलीसँग अवगत हुन आख्यान धेरैभन्दा धेरै पढ्नुपर्छ।’
‘पुस्तक बिक्रीले कविताको उत्कृष्टता मापन हुँदैन’
‘पुस्तक बिक्रीले कविताको उत्कृष्टता मापन हुँदैन’ ‘पढेर घोत्लिनुपर्ने खालका कविता कमै मात्र लेखिएका छन्। खासमा भन्दा कला पक्ष कमजोर छ, नारा र आक्रोश बढी हुन्छ।’
‘किरातकालमा बनेका हिति राणा र शाहकालमा मासिए’
‘किरातकालमा बनेका हिति राणा र शाहकालमा मासिए’ ‘नेपालमा पाइएको जस्तो हिति प्रणालीको ज्ञान संसारमा कहीं पनि छैन। त्यो भनेको स्थानीय आवश्यकतालाई परिपूर्ति गर्न बनेको प्रणाली हो।’
‘नेपालको भूमि अतिक्रमणबारे भारत र चीनको दृष्टिकोण उस्ताउस्तै छ’
‘नेपालको भूमि अतिक्रमणबारे भारत र चीनको दृष्टिकोण उस्ताउस्तै छ’ ‘चीनलाई दृष्टिगत गरेर भारतले हाम्रो सीमालाई सामरिक हिसाबले हेरेको देखिन्छ। चीनसँग सामरिक लाभ हुने कुरा भारत कुनै पनि हालतमा छोड्न चाहँदैन।’
‘अस्पतालको शय्यामा रहनुभएका सत्यमोहन किताब देख्ने बित्तिकै तङ्ग्रिनुभयो’
‘अस्पतालको शय्यामा रहनुभएका सत्यमोहन किताब देख्ने बित्तिकै तङ्ग्रिनुभयो’ ‘सत्यमोहन खस भाषा नजानेर एक पटक विद्यालयबाट निकालिनु पनि भएको थियो। जुन भाषा आफ्नो होइन र जुन भाषा नजान्दा दुर्व्यवहारपूर्वक निकालिनुपर्‍यो, त्यो भाषाको उत्पति थलो खोज्न कर्णालीको सिँजा उपत्यका जस्तो दुर्गम क्षेत्रमा २०२७ सालमै पुग्नुभयो, अध्ययन गर्नुभयो।’
‘सतीप्रथा हट्यो, महिलाद्वेषी संस्कार हटेन’
‘सतीप्रथा हट्यो, महिलाद्वेषी संस्कार हटेन’ ‘धर्मशास्त्रदेखि ऐन, कानून, रुक्का, राजाज्ञा अथवा अन्य अभिलेखीय प्रमाणले सतीप्रथालाई सकारात्मक संस्कारका रूपमा प्रस्तुत गरेको पाइन्छ।’
‘इतिहास सम्बन्धी आख्यान लेखिन बाँकी छ’
‘इतिहास सम्बन्धी आख्यान लेखिन बाँकी छ’ ‘हामी लिच्छवि, किरात या मल्लकालबारे इतिहास पढ्छौं। काठमाडौं उपत्यकाको वैभवको कुरा गर्छौं। तर त्यसबारे लेखिएको आख्यान छैन।’