तराई–मधेशमा होली पर्वका कतिपय परम्परा लोप भइसके पनि मौलिक गीतहरू भने अझै पनि सुन्न पाइन्छन्।

नाटक गर्भ छिटा काठमाडौंमा बसेर कर्णालीको संस्कृति र रहनसहन नियाल्ने एउटा दुर्लभ मौका हो । यो नाटक २४ फागुनदेखि काठमाडौंको मण्डला थिएटरमा नियमित प्रदर्शन भइरहेकाे छ ।

“म डुब्दैछु, आइ एम सिंकिङ । धेरै मानिस अन्तिम घडीमा यस्तो भन्न सक्दैनन्, तर म सक्छु । म आफ्नो जीवनदेखि सन्तुष्ट छु, म एक खुशी मान्छे यहाँबाट जाँदैछु ।”

सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा लोकप्रिय नृत्यप्रधान गीत देउडा सीमान्तकृतसँगै विभेद खेपेका महिलाहरूको सुषुप्त आवाज अभिव्यक्त गर्ने गतिलो माध्यम बनेको छ।

लिम्बू समाजका परम्परा, विश्वास र जीवनदर्शन गाएर एक पुस्ताबाट अर्को पुस्तामा हस्तान्तरण हुँदै आएको हाक्पारे जोखिममा परेको छ ।

अंग्रेजीसँगै युक्रेनी, रुसी र नर्वेली भाषामा बोल्न सक्ने उनलाई नेपाली बुझे पनि बोल्न गाह्रो हुन्छ । भन्छिन्, “घरमा नेपाली नबोलेपछि विस्तारै बिर्सिएछु, अहिले अलिअलि सिकेकी छु ।”

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको मुनामदन (संवत् १९९२) लाई नेपाली साहित्यको सर्वाधिक लोकप्रिय कृति मानिन्छ। प्रकाशनको झण्डै ८३ वर्षपछि प्राध्यापक पद्म देवकोटाले यस खण्डकाव्यलाई अंग्रेजीमा अनुवाद गरेका छन्। यसअघि पनि धेरै पटक अनुवाद भइसकेको कृतिको अनुवाद महाकवि देवकोटाका आफ्नै छोरा अंग्रेजीका प्राध्यापक पद्मबाट गरिएको हुँदा अघिल्ला अनुवादहरू भन्दा राम्रो हुनुपर्ने पाठकको स्वाभाविक अपेक्षा हुन्छ। पाठकको त्यो अपेक्षा पूरा गर्न प्राध्यापक देवकोटा धेरै हदसम्म सफल छन्।

पुस्तौंदेखि परम्परागत थाङ्का चित्र बनाउने एक परिवारले त्यसकै जगमा चित्रकलालाई बृहत् अर्थ र स्वरूप दिएको छ। कुनै बेला तिब्बती भक्तिकला भन्नाले भित्तेचित्र र थाङ्का मात्रै बुझिन्थ्यो। अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा ख्यातिप्राप्त शेर्पा परिवारले ऐतिहासिक कलाको यो विधालाई बृहत् अर्थ र स्वरूप दिएको छ।

हलिया मुक्ति घोषणाको एक दशक बिते पनि आधाजसो मुक्त हलिया पुनर्स्थापनाको पर्खाइमा छन् भने पहिचान नपाउनेको संख्या हजारौं छ ।

१० वर्षे सशस्त्र द्वन्द्वका क्रममा भएका अपराधका घटनालाई ओझेलमा पर्न नदिन र पीडितलाई न्याय दिलाउन राजधानीमा कला प्रदर्शनी गरिएको छ ।

सन् २०१८ की मिस नेपाल शृंखला खतिवडा मकवानपुरको विकट गाउँ भार्तामा स्वास्थ्य चौकी भवन बनाउन जुटिरहेकी छन् ।

प्रायः विदेशी लेखकका नाटक प्रदर्शन भइरहने अनामनगरस्थित मण्डला थिएटरमा अहिले मौलिक नेपाली लोक नाटक जालिनी प्रदर्शन भइरहेको छ ।