नेवार संस्कृतिले स्थापना गरे तापनि म्हः पूजालाई सबै जातजातिका मानवले मनन गरेर आफ्नो स्थूल शरीर चिन्ने र आत्मबोध गर्ने अवसरको रूपमा ग्रहण गर्नु वाञ्छनीय हुन्छ।

अनेक वाद, वैचारिकी, धर्म, सम्प्रदायका आधारमा विरोधाभास खोज्नुको साटो यसो विचार गरौं त हामी सबैका चाडपर्व त सूर्य, चन्द्र, ग्रहगण, ताराकै हिसाबकिताबमा चल्छन्; हामी सबै भूमि, नदी, आकाश– यी सबैको पूजा गर्छौं। बुझौं, हाम्रो शक्ति र सामथ्र्यको स्रोत पनि प्रकृति हो।

पानी, पक्षी, पुतली र पुष्पधनको बेवास्ता गर्दै पर्यटनको बहानामा शिवपुरी–नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जमा गरिने जुनसुकै कुकाम ‘आफ्नै खुट्टामा बन्चरो ताक्नु’ सिवाय केही हुने छैन।

चिनियाँ ‘च्छा’ फैलँदै जाँदा कतै ‘थे’ त कतै ‘टी’ हुन पुगेको चियाको कथा रोचक मात्र होइन, यो बनाउने विधि पनि ठाउँ अनुसार फरक छ।

डा तीर्थबहादुर श्रेष्ठ
बदलिंदो समयले आजको दुनियाँ सुहाउँदो दशैं खोजी गरिरहेछ, जहाँ पशुपक्षीको बलि र वधमा रमाउने प्रचलन नहोस्। दशैंको संस्कृतिसँग संग्रामको तालिम कति सम्बन्धित छ भन्ने बुझ्न गाह्रो छ, तर नेपाली खुकुरी र गोर्खालीको वीरता विश्वले बिर्सने कुरा भएन ।

इतिहासका पानाहरूमा नेपालको वन, वनस्पति र वन्यजन्तु सम्बन्धी समृद्धि पढ्दा आज विश्वास गर्न पनि गाह्रो पर्छ।

डा तीर्थबहादुर श्रेष्ठ

'आए पाखा वन चहुरमा फूल लाखौं पलाई,  को भन्देला सकल यिनको नाम मीठो मलाई।'

डा तीर्थबहादुर श्रेष्ठ (शिक्षक मासिकबाट साभार)
हाम्रो भान्छामा पाक्ने लोकप्रिय तिहुन आलु–तामा अनि त्यसलाई तिखार्ने खुर्सानीको पिरो मसलाको उद्गमस्थल पछ्याउँदै गयौं भने हामी मेक्सिको र पेरुतिर पुग्छौं ।

हाम्रो दाल र भात; विशेष गरेर मासको दाल र चामलको भात दक्षिण तथा दक्षिण पूर्वी एशियाका मौलिक खाद्य पदार्थ हुन् । एवं प्रकारले, गहुँ पश्चिम एशियाको मौलिक अन्न हो भने हामीले मेचीदेखि महाकालीसम्मको पर्वतीय परिवेशमा उब्जाउने पाखेबाली कोदो अफ्रिका महादेशको उपज हो ।