HimalKhabar.com :: A Complete Nepali Political News Portal
शिक्षा विधेयकमाथि प्रश्नैप्रश्न
शिक्षा विधेयकमाथि प्रश्नैप्रश्न
रिपोर्ट अनिता भेटवाल
सरोकारवालासँग यथेष्ट छलफल नहुनु, शिक्षा मन्त्रालय र प्रधानमन्त्रीले नै अनभिज्ञता प्रकट गर्नु र संसद्‌‌मा दर्ता हुनुअघि मस्यौदा समेत पढ्न नपाउनुले शिक्षा विधेयक निर्माणको प्रक्रियामै शंका उब्जेको छ।
‘पक्कै पनि ती सामान्य आँसु थिएनन्’
‘पक्कै पनि ती सामान्य आँसु थिएनन्’
‘हजुरआमा पुस्ताले संघर्ष नगरेको भए नातिनी पुस्ताले यत्तिको स्वतन्त्रता पाउँदैनथ्यो’
‘हजुरआमा पुस्ताले संघर्ष नगरेको भए नातिनी पुस्ताले यत्तिको स्वतन्त्रता पाउँदैनथ्यो’
‘पहिलाका हजुरआमा दुःखसँग भाग्ने होइन, जुध्ने गरेको पाइन्छ। महिला घर, परिवार र समाजका अनेक बाधाअड्चन छिचोलेर आजको अवस्थासम्म पुगेका हुन्।’
एउटा जिन्दगी किताबको गातालाई पाँच हजारभन्दा बढी किताबको आवरण सिंगारे, अरू चित्र त कतिकति। धेरैले सुम्सुमाएको उनको कला जीवनको उत्तरार्द्धमा सम्मानित भएको छ।
राजनीतिले कसरी बढाइरहेछ निराशा?
राजनीतिले कसरी बढाइरहेछ निराशा? बिग्रँदो राजनीतिले नै ‘यो देश कहिल्यै बन्दैन’ भन्ने भाष्य स्थापित हुँदा विदेशगमन बढिरहेको औंल्याउँदै राजनीति सुधारेरै ‘देश बन्छ’ भन्ने विश्वास दिलाउन सकिने नेताहरू बताउँछन्।
शब्दकोशबाट ‘ॐ’ शब्द हटाउन लागिएको हो?
शब्दकोशबाट ‘ॐ’ शब्द हटाउन लागिएको हो? सामाजिक सञ्जालदेखि राजनीतिक बहससम्म अहिले शब्दकोशबाट ‘ॐ’ हटाउन खोजिएको भनेर आलोचना भइरहेको छ। साँच्चै ‘ॐ’ हटाउन खोजिएको हो?
विशेषज्ञलाई पलायन हुन बाध्य पार्दै समकक्षता विदेशबाट विभिन्न विषयमा विशेषज्ञता हासिल गरेर आएकालाई समकक्षता प्रमाणीकरणका नाममा वर्षौं अल्झाइँदा कोही उमेर घर्किएर सरकारी सेवामा प्रवेशबाट वञ्चित छन् त कोही हताश भएर विदेश नै फर्किएका छन्।
अभिलेख जोगाउन वीरेन्द्रले उभिएरै दुई घण्टा सुने, अहिले कोही सुन्दैन देशभर चहारेर करीब एक लाख ८२ हजार अभिलेखको माइक्रोफिल्मिङ गर्दा राजा वीरेन्द्रले सघाएका थिए, तर अहिले तिनै माइक्रोफिल्म कुहिंदै गर्दा राज्यले वास्ता नगरेपछि ८२ वर्षीय बलराम चित्रकार चिन्तित छन्।
विशेषज्ञलाई पलायन हुन बाध्य पार्दै समकक्षता
विशेषज्ञलाई पलायन हुन बाध्य पार्दै समकक्षता विदेशबाट विभिन्न विषयमा विशेषज्ञता हासिल गरेर आएकालाई समकक्षता प्रमाणीकरणका नाममा वर्षौं अल्झाइँदा कोही उमेर घर्किएर सरकारी सेवामा प्रवेशबाट वञ्चित छन् त कोही हताश भएर विदेश नै फर्किएका छन्।
‘सुवर्णशमशेरको पैसा नभएको भए प्रजातन्त्र ढिलो आउन सक्थ्यो’ ‘इतिहास लेखन जसरी भइरहेको छ, त्यसले पनि असन्तुष्ट बनाउँछ। जोकोहीले जेसुकै कुरा पनि लेखिदिएका छन्।’
‘सरकारलाई सोधौं- लक्ष्य नै धेरै विद्यार्थी अनुत्तीर्ण गराउने र विदेश जान बाध्य पार्ने हो?’
‘सरकारलाई सोधौं- लक्ष्य नै धेरै विद्यार्थी अनुत्तीर्ण गराउने र विदेश जान बाध्य पार्ने हो?’ ‘सरकारले विद्यालय तहमा अहिले जति लगानी गरेको छ, त्यसलाई कम्तीमा दुई गुणा पार्नुपर्छ। अनि बल्ल सामुदायिक विद्यालयमा पठनपाठनको वातावरण बन्छ।’
स्मृतिमा टेकेको काेशी विराेधी आन्दोलन, होला त सफल?
स्मृतिमा टेकेको काेशी विराेधी आन्दोलन, होला त सफल? कोशी नामकरणको विरोधमा आन्दोलित पूर्वी नेपालको असन्तोषको जग सात सालदेखिकै आक्रोशसँग जोडिन्छ। विभिन्न समयमा भिन्दाभिन्दै राजनीतिक शक्तिको मुद्दा बनेको यो विषयलाई संवादबाट टुङ्गो नलगाए भविष्यमा पनि आन्दोलन उठिरहन सक्छ।
‘अनैतिक कार्य’ रोक्ने भन्दै मन्दिर क्षेत्रमा प्रवेश निषेध कति जायज?
‘अनैतिक कार्य’ रोक्ने भन्दै मन्दिर क्षेत्रमा प्रवेश निषेध कति जायज? युवायुवती बसेर ‘अनैतिक गतिविधि’ गरेको भन्दै ललितपुर महानगरले पाटन दरबार क्षेत्रका मन्दिर परिसरमा बस्न रोक लगाएपछि आलोचना भइरहेको छ।
‘मेरो दिशानिर्देशनमा धरान चल्ने हो’
‘मेरो दिशानिर्देशनमा धरान चल्ने हो’ ‘यत्ति कुरा बुझ्नुस्, विरोधीहरूले हर्क साम्पाङलाई चिन्न मात्र १० वर्ष मेरो पछि हिंड्नुपर्छ। १० वर्ष हिंड्दा पनि उहाँहरूले मलाई ३० प्रतिशत मात्र चिन्नुहुन्छ। उहाँहरूलाई आज मैले बोलेका कुराहरू थाहा पाउन २० वर्ष लाग्छ।’
मेयर साम्पाङको मनमौजी शासन
मेयर साम्पाङको मनमौजी शासन साम्पाङले राज्य संयन्त्रलाई पन्छाउँदै अलग्गै समूह मार्फत अध्ययन र मूल्याङ्कन विनै बनाइरहेका परियोजनाको दिगोपन र खर्चको पारदर्शिताबारे प्रश्न उठिरहेको छ।
देशलाई महँगो पर्दै छ बर्सेनि विपद्‌बाट हुने क्षति
देशलाई महँगो पर्दै छ बर्सेनि विपद्‌बाट हुने क्षति
रिपोर्ट अनिता भेटवाल
बाढीपहिरोमा आफन्त र घरबार गुमाएका परिवारलाई मात्रै होइन, देशलाई नै बर्सेनि हुने विपद्को क्षति र नोक्सानी महँगो पर्दै गएको छ। तर, अझै पनि क्षति र नोक्सान कम गर्न संरचनात्मक सुधार, यसको आकलन र प्राकृतिक प्रकोपको कारणबारे अध्ययन अनुसन्धानकै कमी छ।
जब सासूआमाको स्वेटरले आङ छोपिन्
जब सासूआमाको स्वेटरले आङ छोपिन्
कर्णालीका दुई जिल्ला जुम्ला र कालिकोटको यात्रा गर्दा लाग्यो- बहुआयामिक गरीबीसँग जुधिरहेको यस क्षेत्रको मुहार फेर्न पूर्वाधार विकास गरेर मात्र हुँदैन, जनजीवनलाई प्रत्यक्ष छुने गरी रोजगारी र आयआर्जनका कार्यक्रम चलाइनुपर्छ।
लाजेहाङकी आमा सोध्छिन्, ‘छोरा शहीद भएर के भयो त?’
लाजेहाङकी आमा सोध्छिन्, ‘छोरा शहीद भएर के भयो त?’
कोशी प्रदेश नामकरण विरुद्धको आन्दोलनमा मारिएका पदम लिम्बू (लाजेहाङ)को घरमा अहिले गहिरो उदासी छाएको छ। जीवनको उत्तरार्धमा रहेकी आमाले सहारा गुमाएकी छन् भने छोराले अघि बढ्ने आड।
‘पर्याप्त साधन स्रोत पाएका बालबालिकाको विकासको जग एकदमै कमजोर छ’
‘पर्याप्त साधन स्रोत पाएका बालबालिकाको विकासको जग एकदमै कमजोर छ’ ‘मोबाइलको लत बस्न नदिन बच्चाका अघि त्यस्ता सामग्री नै चलाउन हुन्न। बरु बाहिरी खेलकूदमा संलग्न गराउनुपर्छ। प्रकृति, धूलो, माटो, हिलोमा छाडिदिनुपर्छ। खेल भनेको काम वा पढाइको विकल्प होइन।’
‘हाम्रो चाहना वार्ताबाटै समाधान होस् भन्ने हो’
‘हाम्रो चाहना वार्ताबाटै समाधान होस् भन्ने हो’ ‘लिम्बुवान किरात नामको हाम्रो प्रयास सफल भए नेपालकै सबैभन्दा विकसित र शान्त प्रदेश यही हुनेछ। त्यसपछि हाम्रो यो प्रदेश ड्राई हङकङ नै हुन्छ।’ 
‘कोशी नाम खस-आर्यको भन्दा पनि बढी किरात-लिम्बुवानहरूको हो’
‘कोशी नाम खस-आर्यको भन्दा पनि बढी किरात-लिम्बुवानहरूको हो’ ‘प्रधानमन्त्रीले नै पार्टी बैठक गरेर, संवैधानिक प्रक्रिया पूरा भएर राखिएको नाममा गल्ती भयो भन्नुभयो। संघीय सरकारका मन्त्रीहरूले पनि विरुद्धमा बोलेर वातावरण बिगारिदिनुभयो। उहाँहरूले संविधानभन्दा बाहिर गएर दिएका यी अभिव्यक्तिमा कि माफी माग्नुपर्छ कि पद छाडेर बाहिर बस्नुपर्छ।’
‘कोशी ढुङ्गाका अक्षरले लेखिएको छैन, आक्रामक आन्दोलन समाधान हाेइन’ ‘पहिचान पक्षधरले आन्दोलन गर्दा समाजका अन्य समुदायसँग पनि बसेर उनीहरूलाई यो तपाईंहरूको विरुद्ध हैन, यसको इतिहास यस्तो छ भनेर संवाद गर्नुपर्छ। समाज ध्रुवीकरण हुनबाट जोगाउनुपर्छ।’
कोशी नामकरण विवादले जनस्तरमा बढ्दै मतभेद
कोशी नामकरण विवादले जनस्तरमा बढ्दै मतभेद प्रदेश सभाको अत्यधिक बहुमतबाट कोशी नामकरण गरिएको भए पनि जनस्तरमा भने मतभेद देखिन्छ। यसको विरोधमा शुरू भएको आन्दोलन लम्बिँदै जाँदा आमजनतामा पनि विभाजन बढ्दै गएको छ।
कुपोषणसँग अझै लड्दै कर्णाली, पर्याप्त छ त ‘पोसिलो पीठो’?
कुपोषणसँग अझै लड्दै कर्णाली, पर्याप्त छ त ‘पोसिलो पीठो’? वर्षौंदेखि भोक र कुपोषणसँग जुध्दै आएको कर्णाली प्रदेशमा सरकारले चालू राखेको पोसिलो पीठो वितरण कार्यक्रमले तात्त्विक परिवर्तन ल्याउन सकेको छैन।
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’
‘भविष्यमा बाआमा अझै एक्ला हुनेछन्’ ‘धेरै ठाउँमा लेख्दालेख्दै अडिएको छु। जस्तो- मेरो बाल्यकालको साथी बेपत्ता भएर गएको दिन पनि भक्कानिएको थिएँ। यही कुरा लेख्दा फेरि भक्कानिएँ।’
सिंचाइले बदल्दै छ महिलाको मुहार
सिंचाइले बदल्दै छ महिलाको मुहार सिंचाइ कुलो निर्माणबाट कर्णाली प्रदेशका जुम्ला, कालिकोट लगायत जिल्लामा कृषि उत्पादन र विद्युतीकरणमा मात्र टेवा पुर्‍याएको छैन, विकासको कामबाट प्राप्त आम्दानीले महिलाहरूको अवस्था फेरिएको छ।
द्वन्द्वपीडित तारालाई स्याउले दिएको साहस
द्वन्द्वपीडित तारालाई स्याउले दिएको साहस समाजसँग जुध्दै परिवार सम्हालेर व्यवसायी एवं गाउँकै अगुवा बनेकी जुम्लाकी तारा परियारलाई सशस्त्र द्वन्द्वमा श्रीमान्, देवर र नन्द गुमाएको पीडाले भने अझै पनि कोतरिरहन्छ।
पढ्नकै लागि किन बाहिरिंदै छन् विद्यार्थी?
पढ्नकै लागि किन बाहिरिंदै छन् विद्यार्थी? एक वर्षको अन्तरालमा विदेश अध्ययनका लागि अनुमतिपत्र लिने विद्यार्थीको संख्या १७५ प्रतिशतले बढेको छ। पछिल्लो नौ महीनामा मात्रै ८१ हजार ५०० विद्यार्थीले वैदेशिक अध्ययनका लागि अनुमतिपत्र लिएका छन्। आखिर किन कोही स्वदेशमै पढ्न चाहँदैन?
‘विदेश जाने एक लाखको भन्दा देशमै पढिरहेका ७० लाख विद्यार्थीबारे सोचौं’
‘विदेश जाने एक लाखको भन्दा देशमै पढिरहेका ७० लाख विद्यार्थीबारे सोचौं’ ‘हामीकहाँ जागीर दिने ठाउँ पनि छैन। सरकारी जागीरले एक लाख, गैरसरकारी एक लाख र स्वरोजगार हुने एक लाख होलान्। तर, बर्सेनि बजारमा पाँच लाख जनशक्ति उत्पादन भइरहेका छन्।’
कलेजको परीक्षा छाडेर भाषा परीक्षा दिँदै विद्यार्थी
कलेजको परीक्षा छाडेर भाषा परीक्षा दिँदै विद्यार्थी वार्षिक करीब सवा लाख विद्यार्थीले वैदेशिक अध्ययन अनुमतिपत्र लिनु, नेपालका क्याम्पसहरूमा विद्यार्थी संख्या घट्नु र २०० वटा क्याम्पस विद्यार्थी अभाव भएकै कारण मर्ज हुने अवस्थामा पुग्नुमा नेपालको खस्कँदो शैक्षिक गुणस्तर, बेरोजगारी र अस्थिर राजनीति मुख्य कारण मानिएको छ।